انواع بازرسی کالای صادراتی و وارداتی

در تجارت بین الملل این نگرانی برای خریدار وجود دارد که کالای دریافتی از نظر کمیت و کیفیت با محصول سفارش داده شده مطابقت داشته باشد. از این رو شرکت های بازرسی کالا به وجود آمدند تا وظیفه صحت کالای خریداری شده را بر عهده بگیرند و این اطمینان را به خریداران حاضر در سایر کشورها بدهند که کالای دریافتی با کالای سفارش داده شده از همه لحاظ مطابقت دارد. در ادامه این مطلب قصد داریم تا به معرفی انواع بازرسی کالا و روش های بازرسی کالای صادراتی و وارداتی بپردازیم.

بازرسی کالا چیست؟ 

با گسترش تجارت بین الملل و فرایند واردات و صادرات، شرکت هایی برای ارائه خدمات مورد نیاز در این حوزه روی کار آمدند که یکی از آن ها شرکت های بازرسی نام گرفتند. این شرکت ها وظیفه بازرسی کالا در سطوح مختلف، مشاوره و ارائه گواهی بازرسی را بر عهده دارند تا میزان اطمینان در خرید خارجی را افزایش دهند. 
 

بازرسی کالا که پیش از این بیان شد عبارت است از تمام فعالیت هایی که برای اثبات صحت کیفیت و کمیت خدمات و محصولات انجام می شود. این فعالیت ها عبارتند از:
•    نمونه برداری
•    آزمایش
•    اندازه گیری
•    آزمایش
•    و....

برای بازرسی از چند روش استفاده می شود. گاهی فقط مشاهده فیزیکی کالا می تواند مفید باشد. در برخی مواقع نیز احتیاج است تا علاوه بر بازدید چشمی، اسناد و مدارک مورد بررسی قرار بگیرد یا کالا آزمایش شود.
 

انواع بازرسی کالا

بازرسی کالا انواع مختلفی دارد که بر اساس اینکه در چه زمانی یا در چه مکانی انجام شود عناوین مختلفی برای آن در نظر گرفته شده است. در ادامه به معرفی انواع بازرسی کالا می پردازیم:

•    بازرسی قبل از حمل (Pre shipment inspection)
•    بازرسی در حین تولید یا ساخت (During production inspection)
•    بازرسی در مبدا (Inspection at the origin)
•    بازرسی در مقصد (Inspection at the destination)
•    بازرسی استاندارد اجباری
•    بازرسی قیمت یا تایید ارزش پروفرما (Proforma invoice)
•    بازرسی اصالت فروشنده
در ادامه به معرفی هر یک از انواع بازرسی کالا می پردازیم.
 

بازرسی قبل از حمل به عنوان یکی از انواع بازرسی کالا

به بازرسی که پیش از حمل کالا انجام می گیرد بازرسی قبل از حمل گفته می شود. اهمیت این بازرسی زمانی دوچندان می شود که بازرسی در زمان ساخت صورت نگرفته باشد. در این نوع بازرسی برای اطمینان از انطباق محصول با سفارش و استاندارهای لازم، مدارکی همچون مستندات خرید و مدارک کنترل کیفی محصول مورد بررسی قرار می گیرد. سپس خود کالا و بسته بندی آن از لحاظ ظاهری و کمی بازرسی می شود. در بازرسی قبل از حمل، شرکت های بازرسی به فرایند بارگیری کالا نیز نظارت می کنند و در نهایت با صدور گواهی ترخیص یا گواهی بازرسی به این مرحله از بازرسی خاتمه می دهند.

توجه به این نکته ضروری است که به دلیل عدم حضور بازرس در مراحل ساخت، بررسی مدارک فنی ساخت و کنترل کیفیت کالا از وظایف اصلی بازرس در این مرحله است.

در این نوع بازرسی لازم است تا بازرس با مطالعه کامل قرارداد بین خریدار و فروشنده، از الزامات قراردادی و درخواست مشتری، نحوه بازرسی و شرایط تحویل کالا آگاهی پیدا کند و مطابقت میان کالا و الزامات قراردادی را مورد بررسی قرار دهد.
 
 

این روش بازرسی همچون بسیاری از روش های بازرسی مزایایی به همراه دارد. یکی از مهمترین مزایای بازرسی پیش از حمل، جلوگیری از ورود کالاهایی با کیفیت پایین است زیرا فرایند ترخیص کالا از گمرک در برخی از کشورها نیازمند ارائه این گواهی است.

توجه داشته باشید که هزینه این نوع بازرسی نسبت به بازرسی حین ساخت بیشتر است. 

بازرسی کالا در حین تولید یا ساخت

برخی از محصولات و کالاها وجود دارند که بازرسی آن ها پس از اتمام فرایند تولید نیازمند صرف هزینه بالایی است یا ملزم به ارسال به موقع هستند. برای این دسته از محصولات از بازرسی در حین تولید یا ساخت استفاده می شود. 

محصولاتی مانند مواد غذایی، مواد آرایشی و بهداشتی و... که نیازمند تولید مداوم هستند در این دسته قرار می گیرند. از سوی دیگر برخی از کالاها نیز وجود دارند که ملزم به بازرسی در حین ساخت هستند مانند دیگ بخار و ... .

در این نوع بازرسی، شخص مسئول به همراه یک چک لیست از فرایند ساخت بازدید به عمل می آورد و نتایج حاصل از بازدید را در قالب یک گزارش تهیه می کند. در صورتی که نتایج بازرسی با الزامات از پیش تعیین شده مطابقت نداشته باشد لازم است تا اقداماتی در جهت اصلاح و بهبود انجام گیرد.

از بازرسی در حین تولید برای شناسایی ایراداتی استفاده می شود که فقط در حین تولید قابل شناسایی است برای مثال وجود ایراداتی در تامین کننده مواد اولیه که منجر به بروز اثرات منفی در محصول نهایی می شود. 

گاهی نیز لازم است تا اثرات تغییرات اعمال شده در فرایند ساخت بر روی محصول مورد ارزیابی قرار بگیرد که این امر از طریق بازرسی در حین تولید امکان پذیر است.
 

بازرسی کالای صادراتی و وارداتی در مبدا 

یکی از مدارک صادرات کالا از ایران و یا سایر کشورها گواهی بازرسی است. در این روش بازرسی که بنابر درخواست خریدار و یا کشور مقصد انجام می شود، یک شرکت متخصص و باتجربه در امر بازرسی که توانایی ارائه گزارش های دقیق فنی را دارد به بررسی مطابقت بین کمیت و کیفیت کالا با قرارداد منعقد شده می پردازد. مراحلی همچون بازرسی بسته بندی، بارگیری و حمل و نقل نیز از جمله مواردی هستند که می توانند به درخواست خریدار انجام شوند.

ضروری است که تمام اطلاعات و مشخصاتی که باید در حین بازرسی مورد توجه قرار بگیرد، در سفارش بازرسی کالا ذکر شود. 

برخی از کالاها هستند که استاندارد اجباری شامل حالشان می شود و موظف به رعایت مقررات سازمان ملی استاندارد در کشور مقصد هستند. زمانی که این بازرسی توسط بازرس حاضر در مبدا صورت بگیرد گواهی با عنوان "گواهی بازرسی در مبدا" صادر می شود.
 

بازرسی کالای صادراتی و وارداتی در مقصد

برخی از کالاها هستند که لازم است تا هر چه سریع تر فرایند واردات و ترخیص کالا را پشت سر بگذارند و در اختیار مشتری قرار بگیرند. برای این دسته از کالاها بازرسی در مبدا بسیار زمانبر است. از این رو از این فرایند در مبدا چشم پوشی کرده و به جای آن، پیش از اظهار کالا در گمرک مقصد و به منظور انجام تشریفات گمرکی، نسبت به انجام بازرسی در مقصد مبادرت می شود. 

در این نوع بازرسی، کالاها از نظر کمیت و کیفیت مورد ارزیابی قرار می گیرد و همچون سایر بازرسی ها، یک گواهی با عنوان "گواهی بازرسی در مقصد" برای آن صادر می شود.
 

بازرسی استاندارد اجباری، یکی از مهمترین انواع بازرسی کالا

برخی از کالاها هستند که در لیست منتشر شده توسط سازمان ملی استاندارد قرار دارند. این کالاها موظف به رعایت تعدادی استاندارد اجباری، مطابق با استانداردهای کشور مقصد هستند. انجام این بازرسی در کشور مبدا یا مقصد بنابر درخواست خریدار صورت می گیرد. در صورتی که در حین بازرسی متوجه شوند که کالا نیازمند آزمایشات خاصی برای تایید صحت و سلامت است، این آزمایشات می تواند در آزمایشگاه هایی تحت نظارت شرکت بازرسی انجام شود. در نهایت پس از تایید و ارسال مدارک لازم برای سازمان استاندارد، یکی از اسناد حمل بین المللی یعنی گواهی بازرسی صادر می شود.

بازرسی قیمت یا تایید ارزش پروفرما

یکی از اسنادی که در ابتدای کار و پیش از قرارداد توسط فروشنده صادر می شود، پیش فاکتور یا پروفرما است که دربرگیرنده اطلاعاتی همچون ارزش کالا است. 

لازم است تا ارزشی که برای کالا در پروفرما ذکر می شود توسط بازرسان مورد ارزیابی قرار بگیرد تا در صورت تایید، مراحل بعدی که شامل عقد قرارداد میان طرف های درگیر در خرید و فروش است ادامه پیدا کند.
 

بازرسی اصالت فروشنده به عنوان یکی از انواع بازرسی کالا

در این نوع بازرسی توانایی، هویت و ماهیت فروشنده مورد ارزیابی قرار می گیرد. معمولا این بازرسی به همراه بازرسی قیمت یا تایید ارزش پروفرما به صورت همزمان انجام می گیرد و خریدار می تواند گواهی حاصل از این بازرسی را به موسسه مالی یا بانک ارائه کند و سپس با خیال راحت به عقد قرارداد با فروشنده بپردازد.

در این مقاله با انواع بازرسی کالا آشنا شدیم و دریافتیم که امروزه شرکت هایی که درگیر واردات و صادرات هستند برای اطمینان از صحت کالا و رعایت تعهدات طرف مقابل نیاز به بازرسی کالاهای صادراتی و وارداتی دارند. نکته قابل توجه این است که بازرسی کالا باید توسط شرکت های متخصص و با تجربه در این حوزه انجام شود تا درصد خطا به صفر میل کند. گروه بین المللی نسیم اطلس با دارا بودن تیمی متخصص و با تجربه آماده ارائه مشاوره درزمینه انواع بازرسی کالاست.
 

عطیه ایزدی (کارشناس بازاریابی دیجیتال)