هنگام حمل اقلام داخلی یا بین المللی، احتیاج به اسناد مختلفی است که از آن به عنوان اسناد حمل یاد می شود و تعداد این اسناد بسته به اینکه محموله به چه منطقه یا کشوری حمل می شود متفاوت است. در این مقاله قصد داریم تا در ابتدا به معرفی انواع اسناد حمل کالا بپردازیم و سپس با مهمترین اسناد حمل بین المللی آشنا شویم.
اسناد حمل عبارتند از مدارکی که دربرگیرنده اطلاعاتی از محصول و کالاهای وارداتی و صادراتی هستند. این اسناد مشخصات محمولات را در خود جای می دهند و به عنوان شناسنامه ای برای کالا به حساب می آیند که در حمل و نقل های بین المللی و خرید و فروش خارجی مورد استفاده قرار می گیرند. این اسناد برای ترخیص کالا و انجام تشریفات گمرکی ضروری هستند از این رو در صورتی که ایراد یا نقصی در هر یک از اسناد حمل وجود داشته باشد، پرداخت وجه به فروشنده و نیز ترخیص کالا از گمرک و دریافت آن با مشکل مواجه می شود.
اسناد حمل به دو دسته اسناد حمل متعارف و اسناد حمل نامتعارف تقسیم می شوند که اسناد هر کدام از این دسته ها شامل موارد زیر هستند:
اسناد حمل متعارف یا متداول (Conventional):
اسناد حمل نامتعارف یا اسناد حمل خاص (Special): این اسناد بسته به اینکه کالایی که قرار است حمل شود چه ویژگی های خاصی دارد متفاوت است. در صورتی که کالا جزو کالاهای خاص باشد لازم است که برخی از این اسناد نیز به همراه اسناد متعارف که پیش از این نام بردیم آماده شود. اسناد نامتعارف عبارتند از:
به جز اسناد و مدارک بیان شده، اسناد دیگری نیز وجود دارند که توسط انجمن فیاتا تهیه و تدوین شده اند. برای آشنایی با این دسته از اسناد حمل می توانید مقاله "اسناد حمل فیاتا، منتشر شده توسط سازمان فیاتا" را مطالعه کنید.
در ادامه به معرفی برخی از مهمترین اسناد حمل و نقل می پردازیم.
بارنامه یکی از مهمترین اسناد حمل و نقل است که پس از ارسال کالا توسط شرکت حمل کننده صادر می شود. چهار ویژگی مهم بارنامه عبارت است از:
بارنامه ها ممکن است به یکی از چند حالت زیر صادر شوند:
1. به حواله کرد (یا حواله کرد فرستنده) To order (of shipper)
این نوع بارنامه قابل معامله است و فقط در صورت ظهرنویسی شدن توسط فرستنده به شخصی که اصل بارنامه را در اختیار دارد تحویل داده می شود.
2. در وجه حامل Bearer (To order)
کالایی که در این نوع بارنامه ذکر شده است متعلق به هر شخصی است که بارنامه را در اختیار دارد. در این نوع بارنامه برای انتقال مالکیت احتیاجی به ظهرنویسی نیست.
3. به حواله کرد شخص معین To the order of a named person
این بارنامه به اسم شخص معینی به همراه آدرس مشخصی صادر می شود و تنها آن فرد می تواند با ارائه بارنامه، کالای مورد نظر را دریافت کند.
بارنامه ها با توجه به شیوه حمل و نقلی که انجام می شود انواع مختلفی دارند که در ادامه با انواع مختلف آن بیشتر آشنا خواهیم شد.
بارنامه دریایی(Ocean B/L): این بارنامه توسط شرکت شرکت حمل کننده دریایی و در چند نسخه اصلی صادر می شود. دلیل صدور بارنامه در چند نسخه این است که اگر یکی از نسخه ها مفقود شد باز هم صاحب کالا بتواند از طریق سایر نسخه ها نسبت به دریافت کالا از شرکت کشتیرانی اقدام کند.
اطلاعاتی که در بارنامه دریایی قید می شود به شرح زیر است:
بارنامه هوایی(Air Way B/L): این بارنامه در سه نسخه اصلی که شامل نسخه شرکت حمل کننده، نسخه گیرنده کالا و نسخه فرستنده کالا است صادر می شود. فرستنده کالا می تواند پس از تحویل کالا به شرکت هواپیمایی و دریافت بارنامه و تا پیش از تحویل بارنامه به بانک، نسبت به تغییر نام و آدرس گیرنده اقدام کند.
راهنامه کامیون (CMR): سندی که برای حمل کالا با کامیون صادر می شود راهنامه است (راهنامه همانند بارنامه است با این تفاوت که قابلیت معامله شدن ندارد) که معمولا 6 تا 14 نسخه دارد که ازین تعداد، 3 نسخه اصلی است و مشابه نسخه های اصلی بارنامه هوایی، برای شرکت حمل کننده، فرستنده و گیرنده است و سایر نسخه ها نیز در گمرکات مورد استفاده قرار می گیرد.
اطلاعاتی که در راهنامه کامیون قید می شود به شرح زیر است:
راهنامه راه آهن: شرکت های راه آهن پس از تحویل کالا در ایستگاه های بارگیری، راهنامه راه آهن را صادر می کنند و از این طریق متعهد می شوند که محموله را سالم در مقصد تحویل بدهند.
اطلاعاتی که در راهنامه راه آهن قید می شود به شرح زیر است:
رسید/ گواهی پستی: این رسید توسط اداره پست و پس از دریافت کالا توسط آن صادر می شود و تعهد می شود که کالا به آدرس صحیح در مقصد ارسال شود.
اولین مرحله برای آغاز یک خرید خارجی پس از انتخاب فروشنده، استعلام قیمت است. در این مرحله به درخواست خریدار، پیش فاکتور توسط فروشنده برای خریدار ارسال می شود که به عنوان پاسخی برای استعلام قیمت به حساب می آید و شامل اطلاعات محصول و قیمت آن است.
علاوه بر این ها مشخصات فروشنده و خریدار، اطلاعات محصول شامل وزن، حجم، ابعاد و قیمت، مدت زمان اعتبار مبالغ درج شده در پیش فاکتور، تخفیفات، هزینه حمل و نقل، شرایط پرداخت، محل تحویل، تاریخ پیش فاکتور و تاریخ تقریبی رسیدن کالا به مقصد نیز در پیش فاکتور یا همان پرفورما درج می شود.
در صورتی که پیش فاکتور توسط خریدار و فروشنده امضا شود حکم قرارداد حمل و نقل بین المللی را دارد.
فاکتور یکی از اسنادی است که بیانگر ارزش واقعی کالاهای خریداری شده است که باید برای محاسبه حقوق و عوارض و مالیات به گمرک عرضه شود.
مشخصات فروشنده و خریدار، مشخصات بسته بندی و کالا، قیمت توافقی، شرایط پرداخت، زمان و محل ارسال محموله، روش حمل و... از جمله اطلاعاتی هستند که در فاکتور تجاری درج می شوند.
گواهی مبدا بیانگر محلی است که در آن کالا تولید شده است که توسط تولید کننده صادر می شود و مورد تایید اتاق بازرگانی آن کشور قرار می گیرد. علاوه بر این اطلاعاتی همچون مشخصات خریدار و فروشنده، مقدار و شرح کالا، روش حمل و علامت مشخصه کالا نیز ذکر شده است.
یکی از اسنادی که هنگام بررسی کارتن ها و صدور قبض انبار توسط بازرسان و انبارداران مورد بررسی قرار می گیرد لیست عدل بندی یا بسته بندی است که در بر گیرنده اطلاعاتی همچون نوع، وزن، ابعاد، محل بارگیری و تخلیه، مشخصات فروشنده و خریدار و تاریخ می باشد.
گواهی بازرسی کالاهای وارداتی و صادراتی یکی از اسنادی است که توسط شرکت های بازرسی در گمرک، یا هنگام تخلیه کالا در کشور مقصد و یا زمان تحویل در کشور مبدا صادر می شود. گواهی بازرسی بیانگر این است که کالای خریداری شده از کمیت و کیفیت مناسب برخوردار است.
صادرات در برخی از کشورها نیاز به مجوز خاصی دارد که به آن گواهینامه صادرات می گویند. نوع کالا، موارد استفاده از کالا و مقصد نهایی کالا از جمله مواردی هستند که تعیین می کنند کالا نیاز به گواهینامه صادرات دارد یا خیر. برای مثال گاهی مسائل امنیتی و سیاست های کشور مقصد حکم می کند که گواهینامه صادرات نیاز است.
گواهی بیمه از جمله اسنادی است که نوع بیمه و میزان پوشش بیمه ای را بیان می کند.
از این مقاله دریافتیم که اسناد حمل و نقل برای ارائه دستورالعمل هایی به حمل کننده در مورد آنچه باید با کالا انجام شود مورد نیاز است و می توان از اسناد حمل کالا برای واگذاری مسئولیت و گاهی مالکیت کالا در حمل و نقل خصوصا در تجارت بین الملل استفاده کرد. گروه بین المللی نسیم اطلس به همراه تیمی با تجربه و کارآمد آماده ارائه خدمات مربوط به صادرات و واردات و اخذ تمامی اسناد حمل بین المللی به شما همراهان عزیز است.
تشکر از مقاله مفید و کاربردیتون. یه سوال داشتم. این اسنادی که معرفی کردید همان اسناد حمل فیاتا هستند؟
سلام، وقت بخیر. خیر. برای آشنایی با اسناد حمل فیاتا می توانید مقاله "اسناد حمل فیاتا، منتشر شده توسط سازمان فیاتا" را مطالعه کنید.
واقعا عالی - کامل با توضیحات صحیح - فقط بعضی از اسناد رو نمونه فایلش رو میتونید بذارید که قابل بهره برداری باشه - مثل CMR که برای صادرات از مرزهای خروجی کشور در حالت زمینی خیلی استفاده داره و نمونه فایل صحیحش، تقریبا پیدا نمیشه و توی زمینه های مختلف، انواع و جزییاتی داره که باید سند CMR دقیقا برابر با سند فاکتوری که به اتاق بازرکانی ارایه میشه باشه. اطلاعات بعضا اگر ترخیص کار و اظهار کننده، دو نفر مختلف باشند، اطلاعات متفاوتی می نویسند که این امر در صدور گواهی مبدا که به سیمر نیاز هست، اختلال ایجاد میکنه سپاس از مقاله خوبتون
درود بر شما. بسیار ممنونم از اینکه این نکات دقیق را با ما به اشتراک گذاشتید. حتما در بروزرسانی از این اطلاعات مفید استفاده خواهیم نمود.
با عرض سلام در قسمت ثبت سفارش کشور مبدا حمل منظور همان کشور تولید کننده است یا کشور ذینفع و واسطه که فروشنده نهایی به خریدار است. چون برخی کشورها کالا را از تولید کننده یک کشور خریداری می کنند و به مشتری در کشور دیگر می فروشند.
درود بر شما وقت به خیر کالایی از کشور چین خریداری شده است که حمل آن به صورت کانتنری و از طریق دریا می باشد فروشنده محموله را پس از آماده سازی و بسته بندی به بندر مبدا ارسال و در نهایت منجر به صدور بارنامه دریایی Bill Of Lading می شود و کالا روز عرشه کشتی بارگیری و به سوی مقصد ایران حرکت می کند. بعد از گذشت 10 روز از صدور بارنامه که تصویر آن نزد خریدار ایرانی است ، فروشنده چینی در رفتاری خلاف اخلاق و عرف تجاری و قانون اقدام به تغییر نامه گیرنده بارنامه به نام شخص دیگری می کند و پس از رسیدن محموله شخص ثالث با در اختیار داشتن اصل سه نسخه بارنامه تغییر نام یافته موفق به ترخیص محموله می شود. لازم به ذکر است بسته بندی کالا ها در کانتینر با برند رسمی ثبت شده خریدار است. در این مورد شرکت کشتیرانی یا حمل کننده بدون اخذ تاییدیه از خریدار اقدام به تغییر نام به نام شخص ثالث می کند. حال آیا در این مورد تخلف یا جرمی واقع گشته است یا خیر؟ به طور کلی مقررات دریایی و کشتیرانی و اینکوترمز 2010 در این مورد پیش بینی شده است یا خیر؟ با سپاس از توجه شما
با سلام با توجه به اینکه کالا به مقصد نرسیده و بارنامه دست فرستنده هست، فرستنده حق تغییر بارنامه را دارد. برای کسب اطلاع بیشتر با ما در ارتباط باشید. با تشکر
خدمات کسب و کار و فرآیندهای پشتیبانی سازمان
4 نظر