اصول اولیه چیدمان کانتینر و بررسی اهمیت آن

حمل‌ونقل دریایی یکی از پرکاربرد ترین روش‌های حمل‌ونقل می‌باشد. کانتینرها نیز سهم قابل توجهی درحمل محموله‌ها از خرده‌بارهای دریایی گرفته تا محموله‌های فله دارد. با وجود این نقش انکارناپذیر، توجه به حوادث اخیر مبتنی بر ریزش کانتینرها  بر روی عرشه و گم شدن آنها در دریا بسیار ضروری به نظر می‌رشد. به همین دلیل، این مقاله را به بیان اهمیت نحوه چیدمان و انبار کردن کانتینرها اختصاص دادیم.

چینش کانتینرها به چه معناست؟

به عبارت ساده، این عمل به معنای تخصیص فضا در کشتی برای کانتینرهایی است که باید از یک بندر، بارگیری و در بندر دیگری تخلیه شوند؛ بدون اینکه نیاز باشد مجددا در طول مسیر جابجا شوند (کراس استافینگ). این فرآیند از مهم‌ترین کارکردها در عملیات کشتی است.
برای انجام این برنامه‌ریزی به نحواحسن، به موارد زیر نیاز پیدا خواهید کرد:

• فهرست برنامه‌ریزی شده بنادری که کشتی به ترتیب به آنها سفر خواهد کرد.
• کلیه اطلاعات مربوط به تعداد / اندازه / نوع / وزن کانتینرها  
• کلیه اطلاعات مربوط به  تعداد کانتینرهای دارای کالای خطرناک، کانتینرهای یخچالی و ...

و اما تعاریفی که برای انجام این برنامه‌ریزی باید به آن‌ها مسلط باشیم به این ترتیب می‌باشند:

پروفایل کشتی:

یک نمای مقطع عرضی از کل کشتی است که هم عرشه و هم زیر عرشه کشتی را شامل می شود. پروفیل دید کلی از موقعیت‌های بارگیری کانتینرهایی که باید در هر بندر تخلیه شوند را ارائه می دهد. تیم عملیات بندری و بارگیران می توانند با نگاه کردن به این پروفیل، توالی بارگیری و اینکه کشتی باید از کدام محفظه ها بارگیری و/ یا تخلیه کند را شناسایی کنند. پروفایل نمای کامل مقطع عرضی یک کشتی را در یک نگاه ارائه می دهد. نسخه بزرگتر این پروفیل خود محفظه واقعی خواهد بود.

آنچه در تصویر مشاهده میکنید؛ مقطع عرضی کشتی است که هم عرشه و هم زیر عرشه را شامل می شود. هر یک از بلوک های مربع کوچک، یک فضای واحد 20 فوت را نشان می‌دهد.

طرح محفظه: 

یک فایل نمای مقطع عرضی کامل است که هم عرشه و هم زیر عرشه کل کشتی را پوشش می‌دهد، اما به ازای هر محفظه نمایش داده می‌شود یا چاپ می‌شود.
محفظه: هر کشتی کانتینری به قسمت‌هایی تقسیم می‌شود که اصطلاحاً محفظه نامیده می‌شوند و بسته به اندازه کشتی از تعداد 1 تا 88 ادامه می‌یابد.

توضیح بیشتر:

•    محفظه‌های فرد شماره (1، 3، 5 و غیره) تنها می توانند کانتینرهای 20 فوت را در خود جای دهند.
•    محفظه های زوج شماره (2، 4، 6 و غیره) می توانند کانتینرهای 20 فوت یا 40 فوت را در خود جای دهند.

دلیل این امر این است که محفظه‌های زوج پهن‌تر هستند و امکان قرار دادن دو کانتینر 20 فوت در کنار یکدیگر را فراهم می‌کنند.

ردیف (Row):

موقعیت قرارگیری کانتینر در عرض کشتی را نشان می‌دهد. در تصویر زیر، شماره ردیف‌ها با رنگ سبز مشخص شده‌اند. شماره ردیف‌ها از 01 در وسط کشتی شروع می‌شوند و به سمت بیرون ادامه می‌یابند.

طبقه (Tier):

سطحی است که کانتینر در آن قرار می‌گیرد. در تصویر بالا، شماره طبقات با رنگ قرمز مشخص شده‌اند. شماره طبقات از 01 در بالا شروع می‌شوند و به سمت پایین ادامه می‌یابند.

درپوش های دریچه (Hatch Covers):

خطوط تیره و متناوب در تصویر بالا هستند که عرشه را از زیر عرشه جدا می‌کنند. ناحیه بالای خط عرشه (Deck) نامیده می شود (ناحیه ای که هنگام نگاه کردن به کشتی قابل مشاهده است) و ناحیه زیر خط، زیر عرشه (Under-Deck)  نامیده می شود (ناحیه ای که از بیرون کشتی قابل مشاهده نیست).

فرآیند چیدمان صحیح کانتینرها بدین صورت است:

فهرست کانتینرهایی که قرار است در کشتی بارگیری شوند بر اساس مقصد جدا می شود. سپس به هر کانتینر فضایی اختصاص داده می شود. اولویت در اینجا ابتدا بر اساس مقصد (دورترین مقصد در پایین کشتی و مقصد بعدی در بالا) و سپس بر اساس وزن (سنگین ترین کانتینرها در پایین کشتی و سبک ترین کانتینرها در بالا) است.

این کار برای اطمینان از تعادل و پایداری مناسب کشتی انجام می شود. همچنین مهم است که کانتینرها را به ترتیب صحیح بارگیری کنید تا کانتینرهایی که باید ابتدا تخلیه شوند، در آخر بارگیری گردند.

به دلیل مسایل مربوط به ایمن‌سازی کانتینرها، یک کانتینر 40 فوتی می‌تواند روی دو کانتینر 20 فوتی قرار گیرد، اما دو کانتینر 20 فوتی نمی‌توانند روی یک کانتینر 40 فوتی قرار گیرند (مگر اینکه در زیر عرشه باشد و توسط سایر کانتینرها محاصره شده باشند).

یکی دیگر از مسائل مهمی که باید بدان توجه نمود، ظرفیت وزنی است که هر طبقه میتواند تحمل کند. برای مثال، اگر حدود 4 کانتینر در یک طبقه وجود داشته باشد که هر کدام، 26 تن وزن داشته باشند؛ ممکن است به دلیل ماهیت سنگین محموله، قرار دادن هر 4 کانتینر در یک طبقه امکان پذیر نباشد.

اما جابجایی مجدد کانتینرها در چه شرایطی به اتفاق می‌انجامد؟

جابجایی مجدد کانتینر زمانی رخ می‌دهد که کانتینرها از روی کشتی تخلیه شده و دوباره همانجا قرار میگیرند. این اتفاق می تواند به دلیل چیدمان نادرست کانتینر باشد و یا اینکه درخواست تغییر مقصد کانتینر در مرحله بعد داده شده باشد. ممکن است در نتیجه این اشتباه، مجبور شویم تعداد زیادی کانتینر را به منظور تخلیه یک کانتینر که به اشتباه بارگیری شده است، جابجا کنیم.  

جهت جلوگیری از این هزینه‌ها و اتلاف وقت، ضروری است که مقصد و وزن صحیح و همچنین اطلاعات مربوط به محموله خطرناک (در صورت وجود) به طور دقیق به مسئولین کشتی منتقل شود.

نحوه استفاده از رایانه‌ها در بارگیری کانتینرها

اکنون از رایانه‌ها برای انجام بیشتر کار برنامه‌ریزی و اجرای عملیات بارگیری کانتینرها استفاده می شود. با این حال، اصول اولیه هنوز همان روش‌های آزموده شده و اثبات شده‌ای است که سال‌ها دنبال شده است.
رایانه‌ها قادر هستند تمام عوامل مرتبط مانند اندازه و وزن کانتینرها، مقصد کانتینرها و پایداری کشتی را در نظر بگیرند. سپس آنها می‌توانند یک طرح بارگیری ایجاد کنند که هم کارآمد و هم ایمن باشد.

جالب است بدانید مقیاس بزرگی از سهم چیدمان کانتینرها در حمل‌ونقل بین‌المللی، در حال حاضر در قطب‌های مرکزی انجام می‌شود.

همانطور که در مقالات اخیر اخبار بسیاری مبتنی بر فرو ریختن کانتینرها در کشتی‌ها وجود دارد، اهمیت برنامه‌ریزی صحیح چیدمان کانتینرها در انواع کشتی‌ها برای جلوگیری از بسیاری از بلایای دریایی، بیش از پیش مطرح می‌شود.
با ما در مقالات دیگری در جهت بهینه ساختن فرآیندهای لجستیک و زنجیره تامین و نیز ارائه راهکارهایی برای جلوگیری از وقوع این چنین حوادث در سطوح مختلف حمل‌و نقل دریایی، همراه باشید.

سارا پازری (کارشناس بازاریابی دیجیتال)