کد تعرفه گمرکی (HS code) چیست و نحوه کدگذاری آن به چه صورت است؟

در عرصه بازرگانی بین‌المللی لازم است یک استاندارد هماهنگ جهانی برای طبقه‌بندی کالاهای تجاری وجود داشته باشد. اصطلاح HS code  که در کشور ما با کد تعرفه گمرکی نیز شناخته میشود، همان سیستم کدگذاری مورد نیاز برای این منظور است. در ادامه ضمن معرفی اصطلاح کد HS و مرور اهمیت پررنگ آن در تجارت بین الملل، با نحوه کدگذاری تعرفه های گمرکی و سیستم کلی طبقه‌بندی HS آشنا میشویم.
 

HS code چیست و برای چه منظوری به کار میرود؟

سیستم کدگذاری (HS)، یک سیستم بین‌المللی چندمنظوره برای توصیف هماهنگ کالاست که توسط سازمان جهانی گمرک (WCO) توسعه یافته است.
اساساً این سیستم کدگذاری، یک تعرفه رایج برای استانداردسازی طبقه‌بندی نوع کالا در سراسر جهان است. هر کالایی که وارد مرزهای بین‌المللی یا از آن ها خارج میشود، باید با استفاده از کد HS به گمرک اظهار شود.

سیستم کدگذاری (HS) مبنایی برای تعرفه های گمرکی و جمع آوری آمار تجارت بین المللی است که هم اکنون در بیش از 200 کشور مورد استفاده قرار میگیرد و بیش از 98 درصد کالاها بر اساس این کد طبقه بندی می شوند.

کد HS به هماهنگی رویه‌های گمرکی و مبادله داده‌های تجاری غیرمستند کمک شایانی کرده است و توانسته است هزینه‌های مربوط به تجارت بین‌المللی را تا حدود زیادی کاهش ‌دهد. تصور کنید بدون وجود داشتن یک سیستم مشترک کدگذاری برای طبقه بندی کالا، روند حرکت محموله ها در عرصه تجارت بین المللی تا چه حد پرهزینه و کند خواهد بود.

آشنایی با نحوه کدگذاری تعرفه گمرکی

سازمان جهانی گمرک، این شش رقم خاص را برای طبقه‌بندی‌ها و کالاهای مختلف به کد HS اختصاص داده است.  بیش از 5000 گروه کالایی با یک کد شش رقمی HS شناسایی می‌شوند که در یک ساختار قانونی و منطقی با قوانین کاملاً تعریف شده برای دستیابی به یک طبقه‌بندی یکنواخت تنظیم شده اند.

این شش رقم در تمام دنیا یکسان است، اما هر کشور می تواند با توجه به نیاز خود دو یا چهار رقم را بدون تغییر شش رقم اول، اضافه و  آن را اصلاح کند.

کد HS از ساختار مشخصی پیروی می کند که استفاده و فهم آن بسیار ساده است:
بر مبنای کتاب مقررات صادرات و واردات ایران، گروه های کالایی در ۲۱ قسمت و ۹۸ فصل در فرمت دو رقمی تا هشت رقمی کدگذاری شده اند و به صورت سالیانه به روزرسانی شده و در دسترس تجار و بازرگانان قرار میگیرند. در ادامه این بخش ها را به تفکیک مرور میکنیم.
دو رقم اول کد HS همیشه مربوط به فصل مربوطه است. دو رقم دوم سر دسته را نشان می دهد و دو رقم سوم دسته را نمایش می دهد.
 

مثالی برای درک بهتر کد HS 

به عنوان مثال شما کد تعرفه 25151110 که بیانگر کالای سنگ مرمر است را در نظر بگیرید.
25 = فصل 25 (نمک، گوگرد، خاک و سنگ، گچ، آهک و سیمان) تحت بخش 5 که محصولات معدنی را پوشش می دهد.
2515 = بخشی که شامل انواع سنگ مرمر، سنگ های تراورتن، سنگ های اکوسین و سایر سنگ های آهکی برای تراش (Mounmental) یا ساختمان که وزن مخصوص ظاهری آنها مساوی 5/2 یا بیشتر باشد، سنگ رخام (Alabaster)، حتی ناهمواری گرفته شده با فقط بریده شده، به وسیله اره یا به نحوی دیگر، به صورت بلوک (Block) یا به شکل لوح (Slabs) مربع یا مربع مستطیل؛ میشود.
251511 = زیربخش مربوط به سنگ های مرمر و تراورتن کار نشده یا ناهمواری گرفته شده
25151110 = زیربخش مربوط به سنگ های مرمر و تراورتن کار نشده یا ناهمواری گرفته شده مرمر 
در نهایت پس از طی کردن این مسیر برای رمز گذاری سنگ مرمر نهایتا به کد تعرفه 25151110 میرسیم.
 

بخش‌بندی کلی HS code بر اساس مقررات صادرات و واردات سال 1401

تا اینجا ضمن بررسی نقش پررنگ HS code  در تجارت و دلایل اهمیت بسیار آن، با نحوه خواندن و طرز استفاده از سیستم کد HS آشنا شدیم. در آخر به این نکته توجه داشته باشید که از انتخاب طبقه‌بندی کد تعرفه‌های گمرکی صحیح پیروی می‌کنید. تنها در این صورت است که میتوانید از اظهارنامه‌های نادرست، جریمه های گمرکی و هزینه های قابل اجتناب مانند Demurrage، Detention و Storage در امان باشید.
 

سارا پازری (کارشناس بازاریابی دیجیتال)