رفتار سازمانی چیست و دلایل اهمیت رفتار سازمانی

محیط کار افراد بر افکار، احساسات و اعمال آنها تأثیر می گذارد. برعکس این اتفاق نیز رخ می دهد یعنی این افکار، احساسات و اعمال هم به نوبه خود بر سازمان تأثیر می گذارند. از این رو موضوعی با عنوان رفتار سازمانی به وجود آمد که به عنوان یک راهکار سازمانی با مطالعه این تعاملات به دنبال شناسایی و پرورش رفتارهایی است که منجر به بقا و اثربخشی سازمان می شود. در ادامه قصد داریم تا ضمن پاسخگویی به سوال رفتار سازمانی چیست با دلایل اهمیت رفتار سازمانی آشنا شویم.

رفتار سازمانی چیست؟

در رفتار سازمانی (Orginational Behaivor) به مطالعه نحوه تعامل افراد در گروه ها و عملکرد و فعالیت های گروهی و فردی در یک سازمان پرداخته می شود. به عبارتی رفتار سازمانی به طور مستقیم با درک، پیش‌بینی و کنترل رفتار انسانی در سازمان‌ها مرتبط است. 

پژوهشگران رفتار سازمانی در درجه اول رفتار افراد را در نقش های سازمانی آنها مطالعه می کنند و تأثیر آن را بر ساختار شغلی، عملکرد، ارتباطات، انگیزه، رهبری و غیره تعیین می کنند. این مطالعات شامل حوزه های تحقیقاتی است که به بهبود عملکرد شغلی، افزایش رضایت شغلی، ارتقای نوآوری و تشویق رهبری اختصاص دارد و پایه و اساس منابع انسانی شرکت است.
اصولا رفتار سازمانی در تلاش برای کارآمدتر کردن مشاغل به کار می رود.

پیدایش رفتار سازمانی

مطالعه رفتار سازمانی ریشه در اواخر دهه 1920 دارد، زمانی که شرکت وسترن الکتریک مجموعه‌ای از مطالعات معروف را در مورد رفتار کارگران در کارخانه Hawthorne Works خود آغاز کرد.

در این آزمایش محققان تصمیم گرفتند تا تعیین کنند که اگر محیط کار با نورپردازی بهتر و سایر پیشرفت‌های طراحی ارتقا یابد، می‌توان کارایی بیشتری را برای کارگران ایجاد کرد یا خیر. محققان پس از انجام این تغییرات در کمال تعجب دریافتند که محیط، کمتر از عوامل اجتماعی اهمیت دارد. برای مثال، مهم‌تر این بود که کارمندان با یکدیگر کنار بیایند و احساس کنند که کارفرما از آنها رضایت کافی دارد.
 

این یافته‌های اولیه الهام‌بخش مجموعه‌ای از مطالعات گسترده بین سال‌های 1924 و 1933 شد. تا آنجا که رفتار سازمانی تا دهه 1970 به طور کامل توسط انجمن روانشناسی آمریکا به عنوان یک رشته مطالعات آکادمیک به رسمیت شناخته شد.

امروزه، این مطالعات به بررسی مرزهای جدید رفتار سازمانی همچون مؤلفه های فرهنگی سازمان ها می پردازد، مانند اینکه چگونه نژاد، طبقه و نقش های جنسیتی بر ساخت و بهره وری گروه تأثیر می گذارد. از سوی دیگر حوزه‌های مطالعه گسترده‌تر شامل سیستم‌های اجتماعی، پویایی تغییرات، بازارها، روابط بین سازمان‌ها و محیط‌هایشان، نحوه تأثیر جنبش‌های اجتماعی بر بازارها و قدرت شبکه‌های اجتماعی را نیز در برمیگیرد.

4 عنصر رفتار سازمانی چیست؟

چهار عنصر رفتار سازمانی عبارت است از:
•    افراد
•    ساختار
•    فناوری 
•    محیط بیرونی.
 

بین سه عنصر افراد، ساختار و فناوری، تعامل وجود دارد و هر سه این عناصر تحت تاثیر عنصر چهارم یعنی محیط هستند. با درک نحوه تعامل این عناصر با یکدیگر، می توان بهبودهایی در رفتار سازمانی ایجاد کرد.

سطوح رفتار سازمانی

سه سطح تحلیل در رفتار سازمانی وجود دارد:
•    سطح فردی: سطح اول، سطح فردی است که شامل روانشناسی سازمانی و درک رفتار و مشوق های انسانی است.
•    سطح گروهی: سطح دوم گروه ها هستند که شامل روانشناسی اجتماعی و بینش جامعه شناختی در مورد تعامل انسانی و پویایی گروه می شود.
•    سطح سیستم سازمانی: سطح سوم، سطح سازمانی است، جایی که نظریه سازمان و جامعه شناسی برای انجام تجزیه و تحلیل در سطح سیستم و مطالعه نحوه تعامل شرکت ها با یکدیگر در بازار وارد عمل می شوند.
 
همانطور که از سطح فردی به سطح سازمانی حرکت می کنیم، به طور سیستماتیک به فهم ما از رفتار در سازمان افزوده می شود.

مشکلات رایجی که رفتار سازمانی سعی در حل آنها دارد

رفتار سازمانی می تواند توسط مدیران و مشاوران برای بهبود عملکرد یک سازمان و رسیدگی به برخی مسائل کلیدی مورد استفاده قرار گیرد. این مشکلات ممکن است مواردی همچون:
•    فقدان چشم انداز برای یک شرکت
•    مشکل در جذب کارکنان
•    آرامش بخشیدن به تعارضات محل کار یا ایجاد یک محیط کاری سازگارتر
•    مشکلات مربوط به آموزش کارکنان
•    مشکلات مربوط به ارتباطات سازمانی یا بازخورد ضعیف
•    و ...
 باشد که رفتار سازمانی در صدد رفع آن ها برمی آید.
 

اهداف رفتار سازمانی

رفتار سازمانی چندین هدف را دنبال می کند که این اهداف عبارتند از:
•    رضایت شغلی
•    یافتن افراد مناسب
•    فرهنگ سازمانی
•    رهبری و حل تعارض
•    درک بهتر کارمندان
•    درک چگونگی توسعه رهبران خوب
•    ایجاد یک تیم خوب
•    بهره وری بالاتر

این 8 هدف رفتار سازمانی نشان می دهد که OB با افراد درون سازمان، نحوه تعامل آنها، میزان رضایت آنها، میزان انگیزه و یافتن راه هایی برای بهبود آن به گونه ای که بیشترین بهره وری را به همراه داشته باشد، سروکار دارد.
 

دلایل اهمیت رفتار سازمانی

رفتار سازمانی چگونگی تعامل افراد با یکدیگر در داخل یک سازمان، مانند یک کسب و کار را توصیف می کند. این تعاملات متعاقباً بر نحوه رفتار خود سازمان و نحوه عملکرد آن تأثیر می گذارد. 

برای کسب‌وکارها، رفتار سازمانی برای ساده‌سازی کارایی، بهبود بهره‌وری و جرقه نوآوری برای ایجاد مزیت رقابتی به شرکت‌ها استفاده می‌شود.

رفتار سازمانی به شدت از علوم رفتاری و اجتماعی، و مهمتر از همه از روانشناسی نشأت می گیرد و به مطالعه کارهایی که افراد در یک سازمان انجام می دهند و چگونگی تأثیر آن رفتار بر عملکرد سازمان مربوط می شود. از سوی دیگر OB بر انگیزه، رفتار و قدرت رهبر، ارتباطات بین فردی، ساختار و فرآیندهای گروهی، یادگیری، توسعه و ادراک نگرش، فرآیندهای تغییر، تعارض، طراحی کار و استرس کاری تمرکز دارد.
 

دلایل عملی متعددی برای مطالعه رفتار سازمانی وجود دارد مانند اینکه:
•    OB به یادگیری چگونگی پیش بینی رفتار انسان و سپس به کارگیری روش های مفید برای مؤثرتر کردن سازمان می پردازد زیرا استفاده مؤثر از افراد شاغل در سازمان، موفقیت سازمان را تضمین می کند.
•    OB به مدیران کمک می کند تا اساس انگیزه و آنچه را که برای ایجاد انگیزه در زیردستان باید انجام شود، به خوبی درک کنند.
•    OB به حفظ روابط صمیمانه در محیط کار کمک می کند که این امر به نوبه خود به افزایش بهره وری کلی صنعت نیز کمک خواهد کرد.
•    OB به بهبود روابط بین فردی در سازمان ها کمک زیادی می کند.
•    OB به مدیران کمک می‌کند تا تکنیک‌های انگیزشی مناسب را مطابق با ماهیت کارکنان به کار گیرند.
 

چالش ها و فرصت های رفتار سازمانی

چالش‌ها و فرصت‌های رفتار سازمانی برای بهبود بهره‌وری و دستیابی به اهداف تجاری بسیار زیاد و به سرعت در حال تغییر هستند. در ادامه به معرفی برخی از این چالش ها و فرصت ها می پردازیم:
•    بهبود مهارت های افراد
•    بهبود کیفیت و بهره وری
•    مدیریت کیفیت جامع (TQM)
•    مدیریت تنوع نیروی کار
•    پاسخ به جهانی شدن
•    توانمندسازی مردم
•    مقابله با موقتی بودن
•    تحریک نوآوری و تغییر
•    ظهور تجارت الکترونیکی
•    بهبود رفتار اخلاقی
•    بهبود خدمات مشتری
•    کمک به کارکنان برای ایجاد تعادل بین تضادهای کار و زندگی
 

حال که به سوال رفتار سازمانی چیست پاسخ دادیم و با دلایل اهمیت رفتار سازمانی آشنا شدیم، توجه به این نکته ضروری است که رفتار سازمانی تعارض و سرخوردگی را از بین نخواهد برد و کمبودها را جبران نخواهد کرد. به عبارتی نمی تواند جایگزین برنامه ریزی ضعیف، سازماندهی نادرست یا کنترل های ناکافی شود. بلکه تنها می تواند به کاهش این تعارضات کمک کند که این امر به نوبه خود راهی برای بهبود است، نه پاسخی مطلق به مشکلات.

عطیه ایزدی (کارشناس بازاریابی دیجیتال)