آشنایی با مزایا، معایب و انواع حمل و نقل هوایی

در دنیای امروز سرعت یکی از فاکتورهایی است که در صنعت و تجارت اهمیت بالایی دارد. در صورتی که جابجایی مواد اولیه و محصولات، مسافر، کالاهای ضروری و.... سریعتر انجام شود گامی بزرگ در جهت رونق تجارت و صنعت برداشته خواهد شد. یکی از روش‌های حمل‌ونقل که امروزه به خاطر امنیت و سرعت بالا هم در حوزه حمل‌ونقل بین‌الملل و هم داخلی مورد توجه بسیار قرار گرفته، حمل‌ونقل هوایی است. در این مقاله قصد داریم تا در ابتدا با حمل‌و‌نقل هوایی و تاریخچه پیدایش آن آشنا شویم. سپس به معرفی روش ها و انواع حمل‌ونقل هوایی بپردازیم و در نهایت مزایا و معایب حمل‌و‌نقل هوایی را به تفکیک شرح دهیم.

تعریف حمل‌ونقل هوایی

به انتقال مسافران و بار از یک مکان به مکان دیگر با استفاده از تجهیزات حمل بار و مسافر مانند هواپیما، جت، هلیکوپتر، هواپیماهای بدون سرنشین و... حمل‌ونقل هوایی می‌گویند. اولین وسیله برای حمل‌ونقل هوایی در سال 1903 معرفی شد. اما در دهه 1930 به وسیله ای کامل برای حمل‌ونقل افراد و بارها تبدیل شد. چه کسی فکرش را می کرد که وقتی برادران رایت پرواز تاریخی خود را در سال 1903 انجام دادند، این هواپیما تنها در عرض سه نسل به یکی از مهم‌ترین وسایل حمل‌ونقل مسافران و بارها تبدیل شود؟

امروزه در سراسر جهان از حمل‌ونقل هوایی برای حمل مسافر و حمل بار استفاده می شود. در صورت امکان در این نوع حمل‌ونقل، کوتاهترین فاصله را بین مکان‌ها مشخص می‌کنند تا صرفه‌جویی در زمان و سوخت اتفاق بیافتد. اگرچه در این روش مرزهای سیاسی بی‌اهمیت هستند، اما باید الزامات حقوق بین‌الملل کاملا رعایت شود.

چرا حمل‌ونقل هوایی؟

دو عامل اصلی که باعث انتخاب حمل‌ونقل هوایی از میان شیوه های حمل‌ونقل موجود می شود، ارزش کالاها و سرعت حمل‌ونقل آنهاست.

برای مثال به دلیل ارزش بالا یا ماهیت فاسد شدنی بسیاری از محصولات، حمل‌ونقل هوایی مناسب‌ترین جایگزین موجود است زیرا سریع‌ترین حالت حمل‌ونقل را دارد که می‌تواند مسافت‌های طولانی را در مدت زمان کوتاهی طی کند. همچنین امکان حمل کالا به مناطق صعب العبور نیز توسط شیوه حمل‌ونقل هوایی فراهم است. بنابراین حمل‌ونقل هوایی برای محموله‌هایی با کیفیت بالا، گران قیمت مانند الماس، شمش و... و فاسد شدنی مناسب است که سرعت برای آنها امری ضروری است. 
 

مزایای حمل‌ونقل هوایی

•    سرعت: حمل‌ونقل هوایی یک سیستم سریع و کارآمد است و برای تردد مسافران و جابجایی بار مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عبارتی حمل‌ونقل هوایی بالاترین سرعت را در بین تمامی شیوه‌های حمل‌ونقل دارد و امروزه جابجایی مسافران در مسافت‌های طولانی تقریباً توسط این شیوه حمل انجام می شود.
•    خدمات راحت و سریع: حمل‌ونقل هوایی خدماتی منظم، راحت، کارآمد، با کیفیت بالا و سریع ارائه می‌دهد.
•    بدون موانع فیزیکی: حمل‌ونقل هوایی کوتاه ترین و مستقیم ترین مسیر را دنبال می‌کند زیرا دریاها، کوه‌ها یا جنگل‌ها مانع این شیوه حمل نمی‌شوند.
 

•    دسترسی آسان: از حمل‌ونقل هوایی می‌توان برای حمل کالا و افراد به مناطقی استفاده کرد که با وسایل حمل‌ونقل دیگر قابل دسترسی نیستند.
•    خدمات اضطراری: حتی زمانی که سایر وسایل حمل‌ونقل به دلیل بلایای طبیعی مانند آتش سوزی، زلزله و... قابل استفاده نباشند، شیوه حمل‌ونقل هوایی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و تنها وسیله حمل‌ونقلی است که می تواند برای کارهای امدادی و تامین کالاهای ضروری زندگی به کار گرفته شود.
•    سرعت بالای تشریفات گمرکی: در حمل‌ونقل هوایی، تشریفات گمرکی را می‌توان خیلی سریع انجام داد. در نتیجه از تاخیر در اخذ ترخیصیه جلوگیری کرد.
•    دفاع ملی: حمل‌ونقل هوایی نقش بسیار مهمی را در دفاع از یک کشور ایفا می‌کند و جنگ های مدرن عمدتاً توسط هواپیماها انجام می‌شود. 
 

معایب حمل‌ونقل هوایی

•    هزینه بالا: حمل‌ونقل هوایی گرانترین شیوه حمل‌ونقل است. در نتیجه حمل محموله‌های سنگین، حجیم یا کم ارزش توسط این روش حمل‌ونقل صرفه اقتصادی ندارد. برای آشنایی با هزینه حمل هوایی می توانید مقاله "نحوه محاسبه قیمت حمل بار هوایی با هواپیما" را مطالعه کنید.
•    سرمایه گذاری بزرگ: حمل‌ونقل هوایی مستلزم ساخت هواپیما و تاسیسات فرودگاهی، سیستم‌های کنترل و نگهداری و... است که هزینه بالایی به همراه دارد. علاوه بر این، برای انجام خدمات هوایی افراد ماهر و آموزش دیده مورد نیاز هستند که تربیت آن‌ها بسیار هزینه‌بر است.
•    آماده‌سازی ویژه: حمل‌ونقل هوایی نیاز به فرایندهای آماده‌سازی ویژه مانند ایستگاه‌های هواشناسی، چراغ‌های سیل، نورافکن‌ها و... دارد.
 

•    ظرفیت حمل پایین: یکی از معایب حمل و نقل هوایی، ظرفیت حمل بسیار کم است. از این رو برای حمل کالاهای حجیم مناسب نیست.
•    نامطمئن و غیرقابل اعتماد: حمل‌ونقل هوایی نامطمئن و غیرقابل اعتماد است زیرا تا حد زیادی توسط شرایط آب و هوایی کنترل می شود. آب و هوای نامساعد مانند مه، برف یا باران شدید و... ممکن است باعث لغو پروازهای برنامه‌ریزی شده و تعلیق خدمات هوایی شود.
•    استفاده از زمین‌های با ارزش برای ساخت فرودگاه: با بزرگتر شدن هواپیماها، تعداد فرودگاه‌هایی که قابلیت استفاده دارند کاهش می یابد. همچنین یافتن مکان‌های مناسب برای ساخت فرودگاه نیز با مشکل رو به رشدی روبرو است.
•    آلودگی صوتی: یکی دیگر از معایب استفاده از سیستم حمل‌ونقل هوایی، آلودگی صوتی بسیاری است که هواپیماها به همراه دارند.
 

انواع حمل‌و‌نقل هوایی

حمل‌ونقل هوایی به چند دسته تقسیم می‌شود: چارتر، پرواز سیستمی و پرواز بازرگانی. هر یک از این انواع حمل‌ونقل از نظر سرعت و هزینه متفاوت هستند و انتخاب هر یک از آن‌ها به نیاز تجاری شما بستگی دارد. 

•    پرواز چارتر: در پرواز چارتر یک هواپیما و خدمه اختصاصی در اختیار شما قرار می‌گیرد که می‌تواند مستقیماً از مبدا به مقصد پرواز کند. این پرواز هم برای جابجایی مسافر و هم بار کاربرد دارد. پرواز چارتر تا حد زیادی به عنوان گران‌ترین گزینه به حساب می‌آید. بدین صورت که هزینه یک پرواز چارتر بین‌المللی می‌تواند بسته به اندازه هواپیما، مسافت پرواز و تعدادی جزئیات دیگر به راحتی به پنج تا شش رقم برسد. همچنین می‌تواند سریع‌ترین راه برای دسترسی به محموله مورد نیاز شما باشد. نکته قابل توجه بعدی این است که در پرواز چارتر امکان تغییر زمان بلیط وجود ندارد.

•    پرواز سیستمی: از پرواز سیستمی برای حمل مسافر استفاده می‌شود. بلیط پروازهای سیستمی با قیمت ثابت و از طریق آژانس‌های هواپیمایی قابل خریداری است. از مزیت‌های این نوع پرواز می‌توان به تغییر زمان بلیط بدون نیاز به پرداخت جریمه اشاره کرد.

•    پرواز بازرگانی: این نوع پرواز مانند پرواز سیستمی تنها برای حمل کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. فریت و کارگو دو روشی است که برای حمل کالا در پرواز بازرگانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در ادامه تفاوت این دو را شرح خواهیم داد.
 

روش‌های حمل‌ونقل هوایی

•    فریت: این روش برای جابجایی کالای مسافران مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال مسافرانی که قصد دارن به سفرهای طولانی مدت بروند و بار زیادی به همراه دارند و یا کسانی که قصد جابجایی وسایل منزل خود به کشور دیگری را دارند می‌توانند از این روش استفاده کنند.

•    کارگو: تاجران و بازرگانان، بیشتر از روش کارگو برای جابجایی بارهای خود استفاده می‌کنند. البته باید به این نکته توجه داشت که همه نوع کالا را نمی‌توان از طریق کارگو حمل کرد. از مزیت‌های این روش حمل می‌توان به صرفه اقتصادی بالای آن اشاره کرد.

چه نوع محموله‌ای توسط حمل‌ونقل هوایی جابجا می‌شود؟

محموله‌هایی که توسط حمل هوایی جابجا می‌شوند به دو گروه اصلی قابل تقسیم هستند که عبارتند از: بار عمومی و بار ویژه.

•    بار عمومی: کالاهایی در دسته بار عمومی قرار می‌گیرند که در حین حمل‌ونقل هوایی به اقدامات احتیاطی یا جابجایی‌های خاص احتیاج ندارند. کالاهای مصرفی (به استثنای تلفن همراه، تبلت و لپ تاپ)، کالاهای خشک و به عبارتی اشیا معمولی در دسته بارهای عمومی قرار می‌گیرند. البته توجه به این نکته ضروری است که برخی از اقلام روزمره ممکن است ظاهراً خطرناک به نظر نرسند، اما باید از نظر دارا بودن اجزای خطرناک مانند باطری مورد بررسی قرار بگیرند.
 

•    بار ویژه: کالاهایی هستند که به دلیل ماهیت، وزن، ابعاد و یا ارزش، ممکن است دارای الزامات خاصی باشند و حمل‌ونقل این کالاها از طریق مقررات خاصی انجام شود. بارهای ویژه شامل کالاهای خطرناک، حیوانات زنده، محموله‌های فاسد شدنی و محصولات حساس به زمان و دما هستند. 

در این مقاله به بیان کامل انواع حمل‌ونقل هوایی در حمل بین الملل و ترانزیت داخلی و خارجی، روش‌ها و مزایا و معایب حمل‌ونقل هوایی پرداختیم. گروه بین‌المللی نسیم اطلس با بهره‌گیری از متخصصان باتجربه در این حوزه، توانایی ارائه خدمات حمل‌ونقل هوایی و شناسایی چالش‌های ممکن در این مسیر را دارا است و می‌تواند در رفع این نیاز به شما کمک کند.

عطیه ایزدی (کارشناس بازاریابی دیجیتال)