آشنایی با مفهوم و مزایای حمل و نقل زمینی

خدمات حمل‌ونقل زمینی یا حمل‌ونقل بین‌المللی زمینی یک راه‌حل لجستیکی است که امکان حمل‌ونقل کالاها را با استفاده از زیرساخت‌های زمینی (جاده، راه‌آهن) و به‌وسیله ی کامیون و یا قطار فراهم می‌کند. روش حمل‌ونقل زمینی به یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین روش‌های حمل‌ونقل و ترانزیت جهت برآورده کردن نیازهای تجار تبدیل شده است. ردپایی از حمل‌ونقل زمینی در تمامی ارکان عملیات لجستیک به چشم می‌خورد، گاه به این صورت که به‌عنوان یک روش مکمل برای حمل‌ونقل دریایی یا هوایی در نظرگرفته می‌شود و گاه به این دلیل که حمل‌ونقل به‌طور کامل از طریق جاده یا خط آهن انجام می‌گردد. درهرصورت مزایای حمل‌ونقل زمینی به‌گونه‌ای است که در فرآیند لجستیک نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

انواع روش‌های حمل‌ونقل زمینی

•    حمل‌ونقل جاده‌ای: این روش حمل‌ونقل به‌عنوان یک روش نسبتاً سریع و در دسترس با هزینه‌ای به نسبت پایین به‌خصوص برای حمل کالاهای متنوع در فواصل بین شهرها و بنادر یک کشور و همچنین بین کشورهایی که ارتباط جاده‌ای دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌طورکلی دو سرویس مختلف در حمل‌ونقل جاده‌ای وجود دارد.

1. سرویس حمل خرده بار یا LTL (Less Than Truckload) :LTL یکی از محبوب‌ترین اشکال حمل‌ونقل بار جاده‌ای است زیرا خدماتی بسیار مقرون‌به‌صرفه و قابل اعتماد به تجار ارائه می دهد. به‌عنوان یک رویکرد اقتصادی برای حمل اقلام کوچک‌تر، حمل‌ونقل بار LTL به تجار اجازه می‌دهد تا محموله ی خود را با سایر بازرگانان ترکیب کرده و با هزینه‌ای بسیار کمتر نسبت به استفاده از ظرفیت یک تراک کامل، بار خود را انتقال دهند. به این سرویس Groupage  نیز گفته می شود.

2. سرویس حمل کامیون دربست یا FTL (Full Truckload) :FTL از کل فضای موجود در کامیون (به عنوان یکی از انواع وسایل حمل و نقل) برای حمل بار از یک فرستنده به یک مکان مشخص استفاده می‌کند. این شکل از حمل‌ونقل جاده‌ای عموماً برای محمولاتی که از شرایطی خاصی برای جابجایی برخوردارند و نیاز به فضا و سرعت بیشتر برای انتقال دارند، مناسب است.

•    حمل و نقل ریلی: حمل و نقل ریلی می‌تواند راه‌حلی مقرون‌به‌صرفه، کارآمد و سازگاربامحیط‌زیست به جهت جابجایی محمولات فله یا مواد خطرناک باشد. ویژگی‌های این روش حمل از جمله مصرف سوخت کمتر، ایمنی حمل بالاتر، هزینه جابجایی کمتر، ظرفیت جابجایی بیشتر، قابلیت اطمینان بالاتر و وابستگی کمتر به شرایط آب‌وهوایی، تجار و فعالین اقتصادی را بر آن داشته تا بیش ‌از پیش، استفاده از حمل‌ونقل ریلی را مورد توجه قرار دهند.

محدودیت‌های حمل و نقل زمینی چیست؟

اگرچه حمل بار زمینی مزایای زیادی دارد، اما باید محدودیت‌های فنی این نوع حمل و نقل را در نظر گرفت. ازلحاظ نوع کالا، سرویس زمینی محدودیتی ندارد، اما باید توجه داشت که از نظر حجم بار قابل‌حمل دارای محدودیت‌هایی است چراکه ظرفیت یک کامیون به میزان قابل‌توجهی نسبت به ظرفیت یک کشتی یا هواپیمای کامل، کمتر از است. 

معایب حمل و نقل زمینی عبارت است از:

• شرایط آب و هوایی از جمله عواملی است که بسیار بر حمل و نقل جاده ای اثرگذار است. برای مثال بارندگی و شرایط جوی نامناسب موجب می شود تا حمل و نقل از طریق جاده با اختلال مواجه شود.
• وسایل حمل و نقل زمینی بیشتر از سایر وسایل حمل و نقل در معرض خرابی و تصادفات جاده ای قرار می گیرد. از این رو ریسک این گونه وسایل حمل و نقل بالا است.
• سرعت کامیون و سایر وسایل حمل و نقلیه جاده ای از هواپیما و قطار کمتر است.
• محدودیت هایی که این روش حمل و نقل دارد موجب می شود تا برای مسیرهای طولانی و سفرهای بلندمدت مناسب نباشد.

مقاله "خرده بار دریایی یا گروپاژ زمینی چیست" 

انواع کالا در حمل و نقل زمینی

•    کالاهای عمومی: دسته ی عمده‌ای از کالاها که ازلحاظ جنس، وزن و حجم، شرایط ویژه‌ای نداشته و به‌راحتی از طریق کامیون و یا تراک قابل‌حمل‌اند.
•    مصالح ساختمانی، ماشین‌آلات سنگین و کالاهای بزرگ غیرقابل تقسیم: با استفاده از تراک های کفی یا سقف باز، محمولات حجیم را می‌توان به‌طور مؤثر حمل کرد.
•    کالای فاسدشدنی: با استفاده از کامیون‌های یخچال‌دار با  قابلیت تنظیم دما می‌توان کالاهایی را حمل کرد که نیازمند شرایط دمایی خاصی جهت جلوگیری از فاسدشدن می‌باشند.
•    دام و حیوانات زنده: با استفاده از قفس‌هایی که به جهت تهویه مناسب هوا در طول مسیر طراحی‌شده‌اند، می‌توان انتقال انواع دام و حیوانات زنده را تسهیل کرد.
•    وسایل نقلیه: با بهره از برخی تراک های کفی یا بغلدار، می‌توان انواع خودرو و سایر وسایل نقلیه موتوری در هر وزن و ابعادی را حمل کرد.
•    محمولات مایع: با استفاده از انواع تانکر می‌توان میعانات گازی، فرآورده‌های شیمیایی و انواع محمولات پتروشیمی را حمل نمود.

در چه شرایطی استفاده از حمل و نقل زمینی توصیه می‌شود؟

برای اینکه جابجایی بار با استفاده از روش حمل و نقل زمینی گزینه مطلوبی باشد، نقطه تحویل باید از طریق زمینی قابل‌دسترس بوده و هر دو نقطه مبدأ و مقصد نیز دارای مرزهای زمینی باشند. همچنین برای انتخاب شیوه ی FTL، اگر محدودیت زمانی ندارید، خوب است که نرخ‌ها با گزینه FCL در حمل و نقل دریایی (کانتینر دربست) مقایسه شود چراکه ممکن است حرکت از طریق دریا مقرون به‌صرفه‌تر باشد.

در انتخاب شیوه ی انتقال محمولات کوچک و بااهمیت نیز بهتر است تا سرویس LTL با روش حمل و نقل هوایی مقایسه شود چراکه حمل هوایی، ازلحاظ رسیدن کالا به مقصد سریع‌تر خواهد بود و در برخی شرایط خاص، ممکن است قیمت ها تفاوت چشم گیری نداشته باشند.

برای آشنایی با وسایل حمل و نقل زمینی می توانید مقاله "پرکاربردترین وسایل حمل و نقل زمینی (جاده ای و ریلی)" را مطالعه کنید.

سند حمل در حمل و نقل زمینی به چه صورتی است؟

سند حمل در حمل و نقل زمینی در واقع یک قرارداد است. این قرارداد جزئیات محموله را بیان کرده (وزن، ابعاد، توضیحات یا کالا، ارزش، بسته‌بندی و غیره)، همچنین مکان تحویل، محل تحویل، اینکوترمز و سایر جزئیات مربوط به محموله در حال حمل را ذکر می‌کند.

در پشت آن می‌توان شرایط و ضوابطی را مشاهده کرد که مسئولیت هر یک از طرفین را در این سند (ازجمله متصدی حمل‌ونقل که در برخی شرایط مسئول است)، توضیح داده و تعیین می‌کند. به‌خصوص اگر محموله در شرایط ایده آل دریافت شده اما در طول مسیر به هر دلیلی دچار آسیب یا نقصان گردد. این سند در حمل و نقل زمینی، CMR  نامیده می‌شود. CMR یک توافقنامه بین‌المللی است که شامل حقوق و تعهدات طرف‌های درگیر (فرستنده، متصدی حمل و گیرنده) در حمل و نقل جاده‌ای می‌شود.

مزایای حمل و نقل زمینی چیست؟

قیمت مناسب: این روش حمل و نقل در مقایسه با  حمل و نقل هوایی عموماً مقرون به‌صرفه‌تر است. اگر اولویت شما زمان تحویل نیست، می‌توانید مسافت زیادی را با هزینه کمتر، از طریق حمل و نقل بین‌المللی زمینی طی کنید.

انعطاف‌پذیری: یکی از بزرگ‌ترین مزایای حمل و نقل زمینی انعطاف‌پذیری بالای این روش حمل است. در این روش می‌توان مسیر را با توجه به ترجیحات و نیازهای مشتریان، بدون بروز مشکلات عمده تنظیم کرد یا تغییر داد. حمل و نقل زمینی در مقایسه با سایر روش‌های حمل که در آن تنها می‌توان کالاها را به مکان‌های خاصی (بنادر، فرودگاه) تحویل داد، بسیار منعطف‌تر است، چراکه عملیات تحویل محمولات در هر مکانی که امکان و فضای کافی برای بارگیری یا تخلیه وجود داشته باشد امکان‌پذیر است. 
 

دسترسی: حمل و نقل زمینی مناسب‌ترین راه برای دسترسی به مکان‌هایی است که زیرساخت فرودگاهی یا دریایی ندارند. شبکه جاده‌ها به‌طورکلی پشتیبانی بهتری برای دسترسی به مکان‌های دورافتاده ارائه می‌دهند.
قابلیت ردیابی: حمل و نقل زمینی این امکان را فراهم می‌کند تا کالا به‌صورت لحظه‌ای ردیابی شده و در مورد زمان تحویل اطلاعات بهتری در دسترس باشد.
حمل و نقل مواد خطرناک: اگر در فرآیند تجارت نیاز به جابجایی کالاهای خطرناک باشد، گاهی اوقات حمل و نقل هوایی یا دریایی ممکن است محدودیت‌هایی را در انتقال این محمولات در پی داشته باشد و عملیات حمل را با مشکل مواجه کند. درحالی‌که هر نوع محموله‌ای را می‌توان از طریق زمینی جابه‌جا کرد، به شرطی که محفظه و تراک مناسب برای این کار انتخاب‌شده و در اختیار باشد.
  

گروه بین‌الملل نسیم اطلس با علم بر اینکه حمل‌ونقل زمینی بخشی مهم برای ارائه خدمات حمل برای تمامی کسب‌وکارها و با هراندازه‌ای است؛ آماده است تا خدمات حمل‌ونقل زمینی برای اقصی نقاط دنیا را توسط تیم متخصص خود بنا بر درخواست مشتری به‌صورت کاملاً سفارشی و ویژه ارائه دهد.
 

محمدحسین آقامحمدی (کارشناس ارشد بازاریابی)