امروزه افراد با هر سن و سال و جایگاه اجتماعی به نوعی از صنعت مخابرات استفاده میکنند. صنعت مخابرات یکی از صنایع مادر شناخته میشود و پیشرفت آن زمینه پیشرفت دیگر صنایع را فراهم میکند. ارتباط لجستیک در صنعت مخابرات و زنجیره تامین صنعت مخابرات مطلبی جالب توجه هست که در این مقاله به بحث در خصوص آن خواهیم پرداخت.
صنعت مخابرات یکی از تأثیرگذارترین صنایع مادر محسوب میگردد که متشکل از بخش تامین و تدارک تجهیزات سخت افزار، خدمات نصب و راه اندازی، طراحی و ارائه نرم افزار میباشد. از بزرگ ترین شرکتهای صنعت مخابرات میتوان به شرکت مخابرات ایران اشاره داشت که به پاس تلاش های این شرکت اپراتور تلفن همراه در ایران راه اندازی شد.
همچنین شرکتهای خدمات ارتباطی ایرانسل و شرکت رایتل و اپراتورهای پهنای باند و تامین اینترنت در سالهای گذشته بار بزرگی را در ارائه خدمات تلفن همراه و اینترنت برعهده داشته اند.
بنا بر صحبت های اخیر مدیرعامل شرکت مخابرات ایران متاسفانه نقش فناوری اطلاعات و مخابرات در اقتصاد کشور و تولید ناخالص ملی در ایران کمتر از یک درصد میباشد. در صورتی که در دنیا این آمار به بیش از هفت درصد و در برخی کشورها بالای ده درصد گزارش شده است.
همچنین سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص ملی که وابسته به توسعه فناوری اطلاعات و مخابرات می باشد، از سال 2016 تا 2020 از 3.8 به 6.9 رسیده که در مقابل آمار جهانی که 22.5 است هنوز راه طولانی برای پیشرفت پیش روی خود دارد.
یکی از مهم ترین سازمان های بین المللی درحال فعالیت که برای پیشرفت مخابرات در میان دولت ها نقش پررنگی ایفا میکند، اتحادیه بین المللی مخابرات است که به عنوان سازمانی بی طرف مسئولیت تدوین مقررات، استانداردسازی، هماهنگی و توسعه مخابرات در سطح بین الملل را برعهده دارد.
از انواع تجهیزات مخابراتی میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
1. تجهیزات سوئیچینگ عمومی، زیر ساخت، دکلها، تجهیزات آنالوگ و گیرنده زمینی ماهواره ها
2. تجهیزات انتقال همانند رادیوها و RBS(radio base station ) & BTS(base transceiver station) ها خطوط انتقال و تجهیزات فیبر
3. تجهیزات اداری و خانگی همانند روتر و انواع مودم ها
خبرها حاکی از این است که امروزه صنعت مخابرات بیش از پیش نیاز به حمایت و سرمایه گذاری به ویژه سرمایه‌گذاری دولتی دارد. چرا که وجود تحریم ها، مشکلات تولیدکنندگان داخلی تجهیزات و ایجاد زیرساخت ها تنها با ورود دولت قابل حل میباشد.
ردپای دولت در کشورهایی با صنعت مخابرات قوی با توجه به آمارها و گزارشات منتشر شده قابل مشاهده است. برای مثال میتوان به کشور چین، آلمان و سوئد اشاره داشت که دارای بزرگترین صنایع مخابرات میباشند و این امر به واسطه ی ورود و سرمایه گذاری درست دولت محقق شده است.
از جدیدترین سرمایه گذاری های پیش روی دولت میتوان به سرمایه گذاری بالغ بر 300 میلیارد تومن در صنعت مخابرات برای توسعه زیرساخت فیبر نوری به طول 1600 کیلومتر در سیستان و بلوچستان و همچنین سرمایه گذاری عظیم بر شبکه فیبر کشوری و بستر سازی افزایش پهنای باند در کل کشور پرداخت. وجود بستر مخابرات در تمامی استان ها، موجب رونق اقتصادی و اقتصاد دیجیتال و اشتغال زایی به صورت مستقیم و غیر مستقیم خواهد شد.
همانطور که پیش تر اشاره شد، کشور چین بزرگترین تولیدکننده تجهیزات مخابراتی در جهان می باشد. بعد از چین کشورهای ژاپن، آلمان، سوئد و فنلاند به ترتیب از پرچم داران صنعت مخابرات شناخته میشوند.
کشور چین توانسته با تأسیس شرکت های متعدد تحقیق و توسعه دولتی، تأسیس شرکت های مشترک با شرکای توانمند خارجی مانند HUAWEI و ZTE، حمایت گسترده و هدفمند از تولیدکنندگان داخلی، ارتقاء رقابت داخلی و حرکت به سوی شرکت های خصوصی تر و حمایت از ورود به بازارهای جهانی، از یک کشور با تراز تجاری منفی به مقام نخست تولید داخلی تجهیزات مخابراتی برسد.
از بزرگترین شرکت ها در صنعت مخابرات میتوان به شرکت هایی از قبیل شرکت AT&T در ایالت متحده، شرکت ارتباطات Verizon در ایالت متحده، گروه NTT در ژاپن و ... اشاره داشت.
سهم بازار ایران در تولید تجهیزات مخابراتی بسیار ناچیز است به طوری که تنها چند شرکت به تعداد کمتر از انگشتان دست در ایران در صنعت مخابراتی با کاربرد نظامی درحال فعالیت میباشند. به واسطه ی وابستگی صنعت مخابرات به قطعاتی با تکنولوژی انحصاری، این صنعت برای تولید داخلی نیازمند واردات قطعات میباشد که به علت شرایط تحریم، با مشکلات عدیده ای رو به رو است و در نتیجه تولید داخلی به شدت کاهش یافته است.
درحال حاضر اندازه بازار تولیدات داخلی ایران محدود و کوچک است اما پتانسیل بالای آن با رفع موانع میتواند جایگاه اصلی صنعت مخابرات را به کشور بازگرداند و چرخ این صنعت رونق گیرد.
شبکه ای هماهنگ از :
• کارخانجات و شرکت های تولید کننده یونیتهای فرستنده و گیرنده مخابراتی و دکل، تجهیزات زیر ساخت، رادیو و فیبر
• شرکتهای لجستیکی و حمل و نقل تجهیزات
• تامین‌کنندگان ادوات نصب
• شرکتهای خدماتی و پیمانکاری نصب راه اندازی، اجرا شبکه و ایستگاه ها و ...
• شرکتهای نگهداری شبکه و خدمات تعمیر
زنجیره تامین صنعت مخابرات را تشکیل میدهند.
صنعت مخابرات ارتباط تنگاتنگی با صنعت فناوری اطلاعات و صنایع نظامی دارد و پیشرفت صنعت مخابرات نه تنها به طور مستقیم زمینه ساز پیشرفت این صنایع میشود بلکه بر پیشرفت کلیه صنایع دیگر و به طور کلی اقتصاد دیجیتال تاثیر ویژه ای دارد.
میتوان بالادست و پایین دست زنجیره تامین صنعت مخابرات را براساس دسته بندی ارائه شده در زیر تعریف نمود:
• شرکتهای زیر ساخت و بسترساز شبکه فیبر سرتاسری و فیبر دریایی و بین قاره ای و دیتا سنترهای عظیم base switch center، تولید کننده تجهیزات روتر، سوییچ، استراکچر و دکل سازها، تولید کنندگان تجهیزات ارتباطی، ماکرویوو و تجهیزات فیبر، فرستنده و گیرنده ماهواره از زنجیره صنایع بالادستی مخابرات می باشند.
• شرکتهای نصب و راه اندازی و سازنده bracket و کوپلرها، کیت و کانکتورها، انواع کابلها و .. از زنجیره صنایع پایین دستی صنعت مخابرات می باشند .
ارتباط صنعت مخابرات با لجستیک یک رابطه دوطرفه است. صنعت مخابرات همانند دیگر صنایع برای تامین نیازهای خود به خدمات لجستیک و زنجیره تامین داخلی و خارجی نیاز دارد و به واسطه ی تنوع محصول، نیازمند مدیریت لجستیک قوی می باشد. برخی از تجهیزات همانند دکل های مخابراتی که جزو کالاهای ترافیکی دسته‌بندی میشوند، برای حمل نیازمند تمهیدات و تجهیزات خاص میباشند تا به درستی فرآیند بارگیری و حمل آنها انجام پذیرد.
از دیگر موارد ریسک پذیر برای فعالین این صنعت، میتوان به تامین و مدیریت لجستیک تجهیزات بسیار کوچک و میکرو اشاره داشت که در نوع خود با چالش های بسیاری روبروست. همچنین دسترسی تولیدکنندگان داخلی به برخی از مواد اولیه مانند برخی تراشه ها به خاطر وجود محدودیت هایی مانند تحریم دارای پیچیدگی‌های زیادی است و عدم دسترسی به آنها برای صنعت مخابرات مخاطره آمیز میباشد. در این نوع کالاها بر بسته بندی، سرعت و دقت حمل بسیار توجه میشود.
علاوه بر این، صنعت مخابرات جزو صنایعی است که اغلب به طور اورژانسی نیازمند تامین برخی قطعات خاص میشود که تنها از طریق مدیریت صحیح انبارداری به شرح ذیل میتوان راهگشای تامین به موقع نیازمندی های این صنعت بود:
• استفاده و به کارگیری تیمهای متخصص انبارش، نگهداری و لجستیک تجهیزات
• بهره گیری از انبارهای ویژه تجهیزات مخابراتی با شرایط مطلوب و با کنترل محیط dust filter , cold room های ویژه نگهداری
اما چیزی که منجر به ایجاد این ارتباط دو طرفه میشود، وابستگی امروزه و رو به افزایش لجستیک به صنعت مخابرات است.
هوشمند شدن صنعت لجستیک و ارائه خدمات هوشمند، نیازمند پیشرفت هرچه بهتر صنعت مخابرات میباشد. لجستیک هوشمند به معنای ارائه خدمات به صورت آنلاین و رصد لحظه ای فرآیند درون سازمانی و برون سازمانی است. مشخصا این امر نیازمند تجهیزات پیشرفته سخت افزاری و نرم افزاری مخابرات است.
نحوه انجام فرآیند لجستیک و زنجیره تامین دارای روش های متنوعی میباشد که در دنیا در صنایع مختلف درحال پیاده سازی است. بنا بر گزارشات سایت وزارت علوم و تحقیقات انجام گرفته در دانشگاه صنعتی امیرکبیر، برای لجستیک و ارزیابی آنها با شاخصهای منتخب اپراتورها، یک مدل لجستیک ویژه صنعت مخابرات و الکترونیک توسعه داده شده است. این مدل دارای پنج ماژول اصلی است که عبارتند از :
1. انبارداری صحیح و آنلاین و مدیریت موجودی لحظه ای،
2. امورسفارشها برمبنای نیاز سایتهای جدید و تعمیرات نگهداری سایتهای موجود در شبکه
3. برونسپاری فعالیتهای فیزیکی
4. حمل و نقل
5. فروش محصول
در این مدل به فرآیندها، نقش مشتری و تامین کننده در قبال سازمان توجه شده است.
دو نوع لجستیک در صنعت مخابرات قابل تعریف است:
وارداتی بودن صنعت مخابرات در اکثریت کشورها و ایران، اهمیت توجه به هزینه های لجستیک و مدیریت آن را بالا برده است. کاهش هزینه های تامین، حمل و نقل و انبارداری میتواند موجب افزایش مزیت رقابتی و چشم‌اندازی از حضور در بازارهای جهانی و رقابت با تولیدکنندگان بین المللی باشد.
علاوه بر هزینه های اولیه برای رساندن کالا به دست مصرف کننده، هزینه های ارسال و دریافت یونیتهای معیوب و تعویض آن ها نیز در زمره هزینه های لجستیکی است که باید به آن توجه شود.
برخی از هزینه های لجستیکی که میتوان اشاره داشت:
1. هزینه فعالیتهای حمل و نقل و جابجایی
2. هزینه فعالیتهای ذخیره سازی و یا انبارداری.
3. هزینه مربوط به ارزش زمانی سرمایه در کالاهای راکد در سیستم لجستیک شامل ارزش افزوده حمل و نقل.
4. هزینه تغییر شکل فیزیکی که برای حملونقل، انبارداری و جابجایی ایمن و کارا لازم میباشد. برای مثال نیاز به تغییر شکل فیزیکی در زمان چیدمان در کانتینر.
5. هزینه بسته‌بندی اضافی مورد نیاز. برای مثال نیاز به تغییر بسته بندی متناسب با شرایط حمل.
6. هزینه اطلاعات و یکپارچه‌سازی ارتباطات.
7. هزینه‌های مدیریت سیستم لجستیک.
8. هزینه در دسترس نبودن کالا در هنگام نیاز.
صنعت مخابرات در دنیای امروز با سرعتی باور نکردنی رو به پیشرفت است. استفاده از هوش مصنوعی در تمامی صنایع و پیشروی استفاده از اینترنت اشیا و بلاکچین، صنعت مخابرات را برآن داشته تا برای رسیدن به اهداف ذکر شده درحال رشد و پیشرفت باشد و مطابق با نیازمندی های روز دنیا، فناوری های مرتبط با صنعت خود را ارتقا ببخشد.
لجستیک و زنجیره تامین میتواند نقش ارزشمندی در این خصوص بازی کند. همانطور که پیش تر اشاره شد تنها چند شرکت انگشت شمار در دنیا قادر به تولید برخی تجهیزات خاص صنعت مخابرات میباشند و میتوان این صنعت را برای اکثریت کشورها وارداتی قلمداد کرد. به همین منظور نقش لجستیک و زنجیره تامین برای پاسخگویی به این نیاز کشورها بسیار بااهمیت میباشد. مدیریت لجستیک بهینه با تسهیل در امور تامین، حملونقل و به ویژه مدیریت انبارداری برای گلوگاه های کمبود این تجهیزات میتواند دسترسی به اهداف مذکور را میسر کند.
ورود صنعت مخابرات در دیگر صنایع و استفاده روزمره از تجهیزات مخابراتی، به شدت این صنعت را به سمت کالایی شدن به مفهوم تبدیل شدن آنها از کالاهای دارای ارزش اقتصادی به کالاهای ساده در میان مصرف کنندگان برده و موجب افزایش رقابت میان تولیدکنندگان گردیده است. در واقع مصرف کنندگان تجهیزات و خدمات مخابراتی به مقایسه هزینه ها و سطح خدمات ارائه شده توسط شرکت های تولید کننده تجهیزات مخابراتی میپردازند تا بهترین انتخاب را داشته باشند.
به همین منظور صنعت مخابرات برای رفع نیاز و تعهد خود نسبت به مصرف کننده نیازمند تغییراتی از جمله تغییر در لجستیک و زنجیره تامین خود میباشد.
در تحقیقات صورت گرفته توسط شرکت Tools group تغییر و تبدیل زنجیره تامین مخابرات به یک مدل خدمات محور مورد پیشنهاد قرار گرفته است.
شرکت Tools Group در تحقیقات خود دلایل متعددی را برای نیاز به تغییر رویکرد صنعت مخابرات به مدل خدمات محور ذکر کرده که جمع بندی موارد مطرح شده درفوق می باشد. ازجمله:
1. رقابت رو به افزایش رقبا در صنعت مخابرات
2. ارائه خدمات جدید 5G توسط شرکت های مخابراتی
3. تغییر پیوسته رفتار مصرف کننده خدمات و تجهیزات صنعت مخابرات
در واقع موارد ذکر شده بیشترین تاثیر را در زنجیره تامین صنعت مخابرات خواهند داشت و منجر به افزایش نیاز به خدمات و تجهیزات صنعت مخابرات میگردند. به همین منظور برای پاسخگویی به نیاز پیش آمده بهترین مدل پیشنهادی برای این صنعت، زنجیره تامین خدمات محور میباشد.
عملیات خدمات محور بر دستیابی به سطح خدمات هدف در برابر تغییرپذیری تقاضا و عدم قطعیت عرضه تمرکز دارد و همانند یک ترموستات هوشمند برای زنجیره تامین قلمداد میشود و برای گروه ها و بازارهای مختلف زنجیره‌تامین هدف گذاری میشود.
1- پروژه‌ها و اقدامات صورت گرفته در این صنعت:
a. پشتیبانی کامل از مناقصات فعالین مطرح در صنعت مخابرات در زمینه های تشریفات گمرکی و ترخیص در کلیه گمرکات کشور
b. ارائه خدمات مشاوره‌ای تخصصی در زمینه مهندسی لجستیک برای برخی از فعالین مطرح صنعت مخابرات که بصورت یکپارچه از مرحله عارضه‌یابی تا طراحی و اجرا صورت پذیرفته است.
c. ارائه خدمات یکپارچه لجستیکی (درب به درب) کالاهای وارداتی مورد نیاز در صنعت مخابرات اعم از تشریفات گمرکی در مبدا، حملونقل بین الملل ( بصورت حمل و نقل دریایی، حمل و نقل هوایی، حمل و نقل زمینی، حمل و نقل ریلی، حمل و نقل چندوجهی)، ترانزیت داخلی و ترخیص
d. ارائه خدمات مرتبط با مدیریت لجستیک داخلی تجهیزات صنعت مخابرات با امکان ردیابی محمولات بصورت آنلاین و آفلاین
2- پروژه های قابل انجام در این صنعت:
a. طراحی ساختار و شبکه زنجیره تامین صنعت مخابرات
b. طراحی سیستم لجستیک یکپارچه برای صنایع مخابرات
c. عارضه یابی یکپارچه لجستیک و زنجیره تامین صنعت مخابرات
d. طراحی استراتژی سازمانی در حوزه فناوری اطلاعات برای شرکتهای فعال در عرصه مخابرات و پشتیبانی کامل عملیاتی و اجرایی از کلیه نیازهای آن ها در زمینه های طراحی ساختار شبکه،امنیت اطلاعات، اتوماسیون‌های یکپارچه سازمانی ، سهولت در ارتباطات درون و بیرون سازمانی با استفاده از تکنولوژی Voip و ...
e. برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی در رابطه با کلیه مباحث لجستیک و زنجیره تامین برای فعالین صنعت مخابرات
گروه بین المللی نسیم اطلس با فعالیت در زمینه مدیریت لجستیک و زنجیره تامین و همکاری با شرکت های مطرح، به شناخت مفیدی در حوزه صنعت مخابرات رسیده است و آمادگی خود را جهت انجام کلیه پروژه های مطرح در این حوزه با هدف بهبود وضعیت لجستیک در صنعت مخابرات و زنجیره تامین مخابرات اعلام می‌دارد.
