عوامل بهبود لجستیک معکوس چیست؟

لجستیک معکوس (Reverse Logistics) چیست؟
لجستیک معکوس مجموعه فعالیت هایی است که پس از فروش کالا به منظور بازآفرینی ارزش و تکمیل چرخه ی عمر محصول انجام می پذیرد. به طور معمول، این فرایند شامل بازگشت دادن یک محصول به سازنده، توزیع کننده و یا ارسال کالا به جهت سرویس، بازسازی، تعمیرات و یا بازیافت است. گاهی اوقات نیز لجستیک معکوس در معنای فرایند های پس از فروش (Aftermarket) زنجیره ی تامین و لجستیک پیشرو تعریف میگردد.
فرایند های پس از فروشی که یک محصول در روند لجستیک معکوس متحمل می شود شامل موارد زیر است:
•    ساخت مجدد و یا بازآفرینی محصول از طریق تعمیرات و استفاده از قطعات جدید 
•    فروش مجدد کالای مرجوعی در صورت اعمال تعمیرات کامل و تاییدات استاندارد
•    سرویس دهی (دسته ی وسیعی از خدمات که شامل خدمات به مشتریان، خدمات میدانی و بازگرداندن محصول می شود). مانند صدور مجوزهای بازگشت کالا توسط ارگان های زیربط
•    مدیریت بازگشتی ها
•    فرایند بازیافت و مدیریت ضایعات
•    مدیریت گارانتی ها و خدمات پس از فروش
•    مدیریت خدمات وابسته با انبار

بهبود لجستیک معکوس
همانند سایر فرایند های مدیریت زنجیره ی تامین، لجستیک معکوس را نیز میتوان از طریق برنامه ریزی، مدیریت و اجرای مناسب، کارآمدتر و سودمند تر کرد. این کار به عنوان بخشی کلیدی از مدیریت چرخه ی عمر تمامی خدمات شناخته می شود. 
لجستیک معکوس از روش های مختلف می تواند تا تاثیر قابل توجهی بر سود و زیان سازمان ها داشته باشد. به عنوان مثال، برخی از سیاست های سخاوتمندانه تولیدکنندگان در بازگشت پذیری و مرجوع کردن محصولات، باعث می شود تا توزیع کنندگان و خرده فروشان اجناس بیشتری نسبت به آنچه که انتظار فروششان را دارند سفارش داده و ترسی از زیان نداشته باشند. هم چنین سیاست های اجرایی در دفع و یا بازتولید محصولات منجر به جلوگیری از جریمه های ناشی از عدم رعایت مقررات زیست محیطی میشود. این ها به خودی خود بر افزایش سود و یا کاهش زیان یک شرکت موثر اند.
مطابق با لجستیک پیشرو، لجستیک معکوس نیز از فناوری های مشابهی برای ارسال و انتقال محصولات به مصرف کنندگان استفاده می کند. 
برای مثال :
•    بارکد ها و اسکنرهای مورد استفاده در ردیابی محصولات بازگشتی
•     سیستم های جابجایی محمولات در انبارها 
•     سیستم های تبادل اطلاعات برای اشتراک گذاری منابع و انتقال اسناد 
از جمله این فناوری ها می باشند.
 
موارد مطرح شده در نوشتار بالا اثبات می کند که توجه به فرایند لجستیک معکوس و به کارگیری صحیح آن یک الزام حیاتی برای تمامی صنایع ارائه دهنده ی خدمات و محصولات می باشد. مقوله ای که تا امروز و حداقل در کشور ما توجه ویژه ای به آن نشده و مغفول مانده است. امیدواریم تا این مقاله زمینه ساز شکل گیری تفکر و ترغیب شما صنعتگران گرامی به سمت استفاده و اجرای این مهم باشد.