بندر خشک چیست؟

بندر خشک اصطلاحی است که ممکن است کمتر با آن آشنا باشید. ما قصد داریم در مورد بنادر خشک و همچنین مزایای آن‌ها به همراه برخی چالش‌ها صحبت کنیم. پس از مطالعه این مقاله در میابید که بندر خشک چیست و چرا جزء ضروری لجستیک و زنجیره تامین جهانی هستند. پس با ما همراه باشید.

بندر خشک چیست؟

بندر خشک همانطور که از نامش پیداست بندری است که از دریا فاصله دارد و بیشتر در داخل کشور قرار است و معمولاً از طریق راه‌آهن به بنادر دریایی متصل می‌شوند، اما در بسیاری از موارد از طریق جاده نیز این اتصال صورت می‌گیرد. بنادر خشک پایانه‌هایی هستند که محموله‌های منتقل شده توسط کشتی به آن‌ها انتقال داده می‌شوند و به عنوان مرکزی برای انتقال محموله‌های دریایی به مقاصد داخلی عمل می‌کنند.

بنادر خشک علاوه بر نقشی که در حمل‌ونقل محموله دارند، ممکن است شامل تسهیلاتی برای ذخیره‌سازی و تجمیع کالاها، تعمیر و نگهداری برای شرکت‌های حمل بار جاده‌ای یا ریلی و خدمات ترخیص کالا از گمرک باشد. قرار گرفتن این تاسیسات در بندر خشک رقابت را برای ذخیره سازی و فضای گمرکی در خود بندر دریایی کاهش می‌دهد.

به عبارتی بنادر خشک با قرار گرفتن در داخل خشکی به مکملی برای بنادر دریایی تبدیل شده‌اند که حمل‌ونقل کالا را تسهیل می‌کند و به آن‌ها اجازه می‌دهد با ظرفیت بالاتری بدون آسیب رساندن به اثرات زیست‌محیطی مکانی که در آن قرار دارند، فعالیت کنند.

مزایای بندرهای خشک

یکی از مزایای داشتن بنادر خشک، توانایی آنها در رفع مشکلات فضای ذخیره‌سازی و گمرکی است که اغلب بنادر دریایی را آزار می دهد. بنادری که در امتداد اقیانوس قرار دارند فضای محدودی دارند که به مراتب کمتر از آن چیزی است که گاهی اوقات برای رسیدگی به مقادیر زیاد کالای ورودی لازم است. برای درک بهتر این مزیت پیشنهاد میکنیم مروری بر مقاله‌ی " آشنایی با مفهوم رسوب کالا و ترخیص کالاهای رسوبی از گمرک " داشته باشید.

مزیت دیگر بندر خشک، توانایی آن برای سرعت بخشیدن به جابجایی محموله بین کشتی‌ها و سیستم‌های حمل‌و‌نقل داخلی است که کالاها را توزیع می‌کنند. این امر به حفظ بندرهای خشک به عنوان مرکز توزیع برای حجم عظیمی از کالاها کمک می کند، زیرا واردات و مدیریت کالاها سریعتر می‌شود.
بنادر خشک تسهیلات تخصصی هستند که برای پردازش کانتینرهای حمل‌ونقل استاندارد مورد استفاده در حمل‌ونقل بین‌المللی طراحی شده‌اند. استفاده از این کانتینرهای حمل‌و‌نقل، جابجایی کالاها را از کشتی و به تراکتور-تریلر، قطار یا کشتی دیگر آسان می‌کنند.

همچنین بنادر خشک به عنوان یک کانال توزیع مقرون‌به‌صرفه بین بنادر دریایی و راه‌آهن با ظرفیت بالا عمل می‌کنند. به لطف این پیوند موجود در زنجیره تامین، کل فرآیند کارآمدتر می شود، جمع‌آوری کانتینرها ساده و سریع می‌شود و به کالاها امکان می‌دهد سریعتر و با قیمت کمتر به مقصد نهایی خود برسند.
از دیگر مزایای بنادر خشک، مزیت زیست‌محیطی و کاهش قابل‌توجهی در آلودگی ناشی از حمل‌ونقل کالا است. مطالعات حاکی از آن است که وقتی از بندرهای خشک در زنجیره تامین استفاده می‌شود، انتشار CO2 تقریباً 25٪ کمتر از حد معمول می‌شود.

چالش‌های پیش روی بندر خشک

در کنار مزایایی که بنادر خشک برای ما به همراه دارد چالش‌هایی نیز اتفاق می‌افتد. یکی از این موارد، بحث افزایش حجم بار توسط راه آهن است. زیرساخت‌های کنونی راه‌آهن و سیستم‌های جاده‌ای در برخی از کشورها آنقدر توسعه‌یافته نیست که بتواند تحمل بارهای فزاینده را داشته باشد. از سوی دیگر برخی از کشورها خطوط راه‌آهن کافی برای حمل سریع کالاهای وارد شده را ندارند. از این رو باید شبکه راه‌آهن و جاده توسعه‌یافته‌تری در داخل این کشورها وجود داشته باشد تا از حداکثر توان بنادر خشک استفاده شود.

برای بهبود زیرساخت‌ها، تجهیزات و فناوری در بنادر خشک، نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجهی وجود دارد. از سوی دیگر مدیریت کارآمد و بهره‌وری در عملکرد بنادر خشک شامل بهینه‌سازی فرآیندها، افزایش توانمندی عملیاتی، کاهش زمان بارگیری و تخلیه و بهبود مدیریت منابع، چالشی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

از دیگر چالش‌های بنادر خشک این است که بنادر خشک نیاز به زیرساخت‌های قوی و پایدار دارند تا بتوانند با حجم بالای بارگیری و تخلیه بارها سازگاری داشته باشند. عدم توانایی در حفظ و بهبود زیرساخت‌ها می‌تواند به کاهش عملکرد و افزایش هزینه‌ها منجر شود.

از سوی دیگر  بنادر خشک، تحت تأثیر نوسانات تجاری قرار می‌گیرند. تغییرات در حجم تجارت جهانی، تحریم‌ها، تغییرات سیاسی و اقتصادی، وضعیت اقتصادی کشورهای مختلف و سایر عوامل می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر فعالیت بنادر خشک داشته باشد.

این نکته را به خاطر داشته باشید که بنادر خشک با رقابت شدیدی از سوی بنادر دریایی مواجه هستند. بنادر دریایی می‌توانند امکانات و خدمات گسترده‌تری را در اختیار داشته باشند و این می‌تواند موجب کاهش تقاضا برای استفاده از بنادر خشک شود.

از سوی دیگر بنادر خشک اهداف بزرگی برای تهدیدات امنیتی مانند تروریسم، قاچاق کالاهای غیرقانونی و حملات سایبری هستند. تأمین امنیت بنادر خشک و پیشگیری از وقوع حوادث امنیتی از جمله چالش‌های مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

در کل، بنادر خشک با چالش‌های متنوعی روبرو هستند که نیازمند مدیریت مناسب، سرمایه‌گذاری، همکاری بین بخش‌های مختلف و استفاده از فناوری‌های نوین هستند تا بتوانند عملکرد بهینه و پایدار را حفظ کنند.

خدمات بندر خشک چیست؟

بندر خشک خدمات گسترده ای را انجام می دهد که مهمترین آن ها عبارتند از:

• مسائل ترخیص کالا و امور گمرکی
• ذخیره سازی و نگهداری کانتینرهای خالی
• ذخیره سازی محصولات و کالاها
• تعمیرات و نگهداری کانتینرها
• و...

مهم‌ترین بنادر خشک جهانی

بنادر خشک عظیمی در سراسر جهان وجود دارد. یکی از بزرگترین آنها در دویسبورگ آلمان قرار دارد. سالانه بیش از 3 میلیون کانتینر حمل‌ونقل و 130 میلیون تن کالا وارد این بندر خشک می شود. موقعیت استراتژیک این هاب، آن را به یکی از چهارراه های اصلی جاده ابریشم تبدیل کرده است.
از سوی دیگر یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه یافته ترین بنادر خشک در کل آسیا را می توان در لات کرابانگ تایلند یافت که ظرفیت پردازش نیم میلیون کانتینر حمل‌و‌نقل را دارد، اما در سال 2008 رکورد جابجایی 1.7 میلیون کانتینر را ثبت کرده است. با اتصال ریلی پرسرعت به این بندر، کالاها می توانند به سرعت به مقصد نهایی خود حمل شوند.

چه راهکارهایی برای بهبود مدیریت و بهره‌وری در بنادر خشک وجود دارد؟

   برای بهبود مدیریت و بهره‌وری در بنادر خشک، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:

اتوماسیون و فناوری:

استفاده از فناوری‌های نوین و پیشرفته مانند سیستم‌های اتوماسیونی، ردیابی و کنترل خودکار، اینترنت اشیا (IoT) و هوش مصنوعی (AI) می‌تواند عملکرد بنادر خشک را بهبود بخشد. این فناوری‌ها می‌توانند منجر به بهینه‌سازی فرآیندها، کاهش زمان بارگیری و تخلیه، مدیریت بهتر منابع و کاهش خطاها شوند.
بهینه‌سازی زیرساخت‌ها: بهبود زیرساخت‌های بنادر خشک می تواند به بهبود عملکرد و بهره‌وری کمک کند. ارتقاء زیرساخت‌های قدیمی، استفاده از مواد با کیفیت بالا و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین در ساختار بندی زیرساخت‌ها، می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد.

بهبود فرآیندها و مدیریت عملیاتی:

شناسایی نقاط ضعف، ارتقاء فرآیندهای اجرایی، بهبود هماهنگی بین بخش‌های مختلف و استفاده از سیستم‌های مدیریتی موثر می‌تواند عملکرد بنادر را بهبود ببخشد.

آموزش و توسعه منابع انسانی:

آموزش و آماده‌سازی نیروی کار مجرب و متخصص در حوزه بنادر خشک مهم است. ارتقاء مهارت‌ها، آشنایی با فناوری‌های جدید، تسهیل فرآیند یادگیری و توسعه فرصت‌های شغلی می‌تواند به بهبود مدیریت و بهره‌وری در بنادر خشک کمک کند.

در این مقاله سعی کردیم ضمن پاسخگویی به سوال "بندر خشک چیست"، با مزایا و معایب آن آشنا شویم. این نکته را به خاطر داشته باشید که امروزه بنادر خشک نقش مهمی را در لجستیک ایفا می کنند و به عنوان یک عضو ضروری در زنجیره تامین جهانی به شمار می آیند زیرا به کمک آن می توان فرایند حمل محصولات از کشتی به سیستم‌های توزیع حمل‌ونقل داخلی را بهبود بخشید. کارشناسان ما در گروه بین المللی نسیم اطلس آماده ارائه خدمات در حوزه حمل و نقل داخلی و بین‌المللی به شما همراهان گرامی هستند.

سارا پازری (کارشناس بازاریابی دیجیتال)